ارزيابي شاخص هاي تنش براي گزينش تحمل به خشكي در نخود (Cicer arietinum L.)

به منظور ارزيابي و تعيين بهترين شاخص هاي تحمل به خشكي در نخود، شناسايي ارقام مقاوم و همچنين گروه بندي آنها، آزمايشي در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار و 20 ژنوتيپ نخود در دو شرايط آبي و ديم در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه رازي كرمانشاه انجام شد. نتايج حاصل از برآورد ضرايب همبستگي بين شاخص ها نشان داد كه در شرايط كمبود آب شاخصهاي STI و GMP و در شرايطي كه كمبود بسيار شديد نيست شاخص MP براي انتخاب ارقام مناسب است. نتايج رگرسيون گام به گام نشان داد كه در شرايط ديم شاخص HM (R2=0.92) و در شرايط آبي شاخص MP (R2=0.75) بيشترين تغييرات عملكرد نخود را توجيه نمود. بر اساس شاخص هاي تحمل خشكي ارقام بيونيچ، Flip-82-115، X96TH54 و X95TH42 جزي ارقام متحمل و پر محصول در شرايط تنش شناخته شدند. نمودار خوشه اي ارقام براساس شاخص هايHM ،STI ،GMP و MP با نمودارهاي سه بعدي اين شاخص ها مطابقت داشت. تجزيه خوشه اي ارقام براساس شاخص ها نشان داد كه رقم X95TH42 به تنهايي در يك گروه مجزا، ارقام S95274، Flip-82-245، S96085، Flip-99-26c، IIC482، Flip-82-115، X95TH69، X96TH54 و بيونيچ در گروه دوم و ساير ارقام در گروه سوم قرار گرفتند. بنابراين با توجه به تفاوت ارقام گروه دوم و سوم از لحاظ عملكرد به نظر مي رسد بتوان با تلاقي آنها تنوع قابل توجهي جهت ايجاد ارقام جديد به دست آورد. به طور كلي از بين شاخص هاي تحمل به خشكي مورد ارزيابي، دو شاخص GMP و MP شاخص هاي مناسب تري براي انتخاب ارقام نخود متحمل به خشكي در اين مطالعه بودند و بر اين اساس ارقام بيونيچ، Flip-82-115، X96TH54 و X95TH42 را مي توان جزي ارقام متحمل به تنش آبي و پر محصول دانست. از طرفي به علت پايين بودن مقدار شاخص TOL در رقمX95TH42 نسبت به ساير ارقام، اين رقم را مي-توان به عنوان محتمل ترين رقم به خشكي معرفي كرد.