مطالعه برخي خصوصيات فيزيولوژيكي دو رقم گندم (Triticum aestivum L.) تحت تنش شوري از منابع كلريد سديم و كلريد كلسيم

مطالعه برخي خصوصيات فيزيولوژيكي دو رقم گندم (Triticum aestivum L.) تحت تنش شوري از منابع كلريد سديم و كلريد كلسيم

به منظور مطالعه برخي خصوصيات فيزيولوژيكي دو رقم گندم تحت تنش شوري اين آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي متعادل با سه تكرار در سال زراعي 87-88 در گلخانه دانشكده كشاورزي دانشگاه شهيد چمران اهواز اجرا شد. فاكتور اول، رقم داراي دو سطح شامل ارقام استار و چمران و فاكتور دوم، آبياري با آب شور داراي سه سطح آب معمولي، آب شور باغلظت 100 و 200 ميلي مولار از منابع شوري NaCl و CaCl2 به نسبت مساوي بود. نتايج نشان داد بيشترين كاهش ماده خشك در سطح دوم تنش (200 ميلي مولار) در رقم استار بود. با افزايش سطح تنش كاهش هدايت روزنه اي در هر دو رقم مورد مطالعه بيشتر شد. بيشترين كاهش هدايت روزنه اي در سطح دوم تنش در رقم استار مشاهده شد. با افزايش شدت تنش ميزان تجمع قندهاي محلول در هر دو رقم افزايش يافت ولي بين ارقام تفاوتي مشاهده نشد. با اعمال تنش شوري ميزان تجمع پرولين در هر دو رقم مورد مطالعه به طور معني داري افزايش يافت. هر دو رقم توانايي نگهداري محتواي نسبي آب برگ (RWC) را در سطح بالايي به نمايش گذاشتند ولي با كاربرد سطح دوم ميزان آن به طور معني داري در هر دو رقم كاهش يافت. بيشترين ميزان تجمع سديم در سطح 200 ميلي مولار رقم چمران و كمترين مقدار سديم در شرايط نرمال رقم چمران ديده شد. افزايش نسبت K/Na سبب افزايش معني دار عدد SPAD شد، در حالي كه كاهش RWC را به همراه داشت. در شرايط S1 افزايش تجمع سديم در برگ باعث كاهش شديد در نسبت K+/Na+ و عدد SPAD شد (**828/0- =r2). در صورتي كه با افزايش مقدار پتاسيم اين نسبت افزايش يافت (**937/0 =r2). در شرايط نرمال افزايش پتاسيم سبب نقل و انتقال بهتر قندها در گياه شد ولي در شرايط تنش شديد افزايش مقدار پتاسيم نتوانست سبب انتقال قندها شود كه احتمالاً مي توان اين پديده را به عدم كارايي مناسب پمپ هاي قند بواسطه خسارت ناشي از تنش شوري شديد (200 ميلي مولار) نسبت داد. در تنش شديد شوري، افزايش بيوسنتز پرولين و قندهاي محلول برگ مي تواند سبب بهبود هدايت روزنه اي و محتواي نسبي آب و در نتيجه كاهش كمتر ماده خشك گياه گندم شود؛ لذا مي توان از آنها براي غربال كردن ژنوتيپ هاي گندم تحت تنش شوري بهره جست.

In order to study of some physiological characteristics of two wheat cultivars under salinity stress this experiment was performed as a factorial test based on completely randomized design with three replications in greenhouse of agriculture faculty of Shahid Chamran University during 2008-2009. In this experiment, two factors were analyzed. First factor was cultivar, including Star and Chamran cultivars and the second factor, irrigation with saline water with three levels, including normal water and salt water (100 and 200 mM)with an equal quantity of NaCl and CaCl2 . The results showed that the most reduction in dry matter was achieved in second level of stress (200 mM) in Star cultivar. while salt stress was soaring, stomatal conductance in both studied cultivars was decreased further. Maximum reduction in stomatal conductance was observed in the second level of stress in Star cultivar. Intensifying of Stress levels caused the increase in soluble sugars accumulation in both cultivars but there were no differences between cultivars.By salinity treatment, proline accumulation significantly increased in in both studied cultivars. Both cultivars showed high ability to maintain RWC percentage, but by second level of stress; cultivars resistance were broken and RWC percentage, significantly decreased.The highest sodium content was observed in S2 of Chamran variety and the lowest level of sodium was observed in normal condition by Chamran cultivar.An increase in the ratio of K/Na significantly caused rising in SPAD value, while reducting RWC. In S1 condition, increasing of sodium concentration in plant leaves caused a sharp decline in the ratio of K/Na and the SPAD value (r2= -0.828**). Meanwhile this ratio with increasing potassium content increased (r2= 0.937**) and a rise in the ratio of K/Na led to raise of SPAD value. In normal conditions,as a result of elevating potassium ,sugar transport was done in a better way, but in contrary, in severe stress conditions, increasing the amount of potassium, could not cause better sugar transport. It might be due to the lack of appropriate performance of sugar pumps because of damage of extreme salinity sress (200 mM).