تنوع مورفولوژيكي برگ كلن‌هاي سه گونه مختلف صنوبر

تفكيك كلن‌هاي مختلف صنوبر در مراحل اوليه رشد به‌كمك صفات برگ روشي ساده و ارزان است كه داراي ارزش سيستماتيكي بوده و در شناخت ويژگيهاي مورفولوژيكي و ميزان تاثيرپذيري صفات از محيط يا ژنتيك پايه‌ها ياري مي‌رساند. بدين منظور ده كلن صنوبر متعلق به سه گونه نيگرا، اروامريكانا و دلتوييدس در شرايط مشابه از نظر خاك و ميكروكليما كشت شدند و در مجموع 20 صفت مختلف برگ كلن‌ها در اواسط فصل رشد اندازه‌گيري و داده‌هاي بدست آمده به‌كمك تجزيه واريانس، مقايسات دانكن، ميزان پلاستيسيتي صفات و در نهايت تجزيه خوشه‌اي مورد بررسي قرار گرفتند. تجزيه واريانس حكايت از وجود اختلاف بسيار معني‌دار بيشتر صفات بين گونه‌ها و برخي از كلن‌هاي مورد بررسي داشت. همچنين تعيين ميزان پلاستيسيتي صفات نشان داد كه فقط هشت صفت شامل طول دمبرگ، نسبت طول به عرض، ضريب شكل، طول، عرض، تعداد، محيط و ميزان كلروفيل برگ بيشتر از 50 درصد تحت تاثير ژنتيك پايه‌ها هستند و در تفكيك كلن‌هاي گونه‌هاي اروامريكانا و دلتوييدس موفق بوده، در حالي‌كه دو صفت عرض در 50 درصد طول برگ و زاويه بين رگبرگ مياني با آخرين رگبرگ پاييني در سمت راست برگ به‌همراه 8 صفت قبلي در تفكيك كلن‌هاي گونه نيگرا موثرترند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه تعيين تنوع درون و بين گونه‌اي صنوبر به‌كمك صفات مورفولوژيك برگ، روش مناسبي است.

Determination of different poplar clones by leaf traits is a simple and cheap method in early growth stages. This method has systematic value and helps to recognize the growth characteristics and effectiveness of the traits by environment or genetics. Ten poplar clones belong to three species including P. nigra, P. deltoides and P. euramericana were planted in the same conditions aspect of soil and microclimate and twenty leave traits were measured in the middle of growing season, then the data were analyzed using variance analysis, Duncan comparisons, determination of traits plasticity and cluster analysis. Variance analysis of the more traits showed high significant differences among the species and some clones. Also the traits plasticity was indicated that only eight traits including petiole length, length to width ratio, shape factor, length, width, number, perimeter and chlorophyll affected more than 50% by genetics and were useful to determine P. deltoids and P. euramericana clones whereas for P. nigra clones width in 50% of leaf length and angle between middle vein and lowest vein in the leaf right hand as well. Results of this research presented that determination of poplar inter and intra specific diversity by leaf morphological traits is suitable method.