تاثير فيزيوگرافي بر زادآوري غيرجنسي گونه انجيلي (مطالعه موردي: جنگل خيرود)

گونه انجيلي جزي گونه‌هاي اندميك جنگلهاي هيركاني محسوب شده و به‌طور طبيعي در جنگلهاي شمال ايران مي‌رويد. زادآوري اين گونه با روش جنسي به‌ندرت در سطح جنگل ديده مي‌شود و به‌طور معمول به‌صورت غيرجنسي و به‌كمك پاجوش مشاهده مي‌گردد. با هدف بررسي تاثير ارتفاع از سطح دريا بر زادآوري غيرجنسي از طريق پاجوش، تعيين بهترين طبقه ارتفاعي از سطح دريا از لحاظ زادآوري غيرجنسي و همچنين تعيين وضعيت پاجوش‌هاي توليد شده به‌تفكيك قطر برابرسينه كمتر از 5 سانتي‌متر و بيشتر از 5 سانتي‌متر در طبقات مختلف ارتفاعي از سطح دريا، بخش‌هاي پاتم و نم‌خانه جنگل آموزشي- پژوهشي دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران (جنگل خيرود) براي اين مطالعه انتخاب شد. جنگل مورد مطالعه به سه طبقه ارتفاعي كمتر از 400، 400 تا 800 و 800 تا 1200 متر بالاتر از سطح دريا تقسيم‌بندي و آماربرداري در هر بخش به‌روش تصادفي در مكان استقرار اين گونه انجام و تعداد 90 قطعه نمونه 10 آري برداشت شد. پاجوش‌ها به دو طبقه با قطر كمتر از 5 سانتي‌متر و بيشتر از 5 سانتي‌متر تفكيك و تعداد آنها برداشت گرديد. براي مقايسه ميانگين تعداد پاجوش در طبقات ارتفاع از سطح دريا از آزمون دانكن و تجزيه واريانس يك عامله و فاكتوريل با دو متغير (سطح اطمينان 95 درصد) استفاده شد. نتايج آزمون فاكتوريل براي مشخصه ارتفاع از سطح دريا معني‌دار و براي شيب و اثر متقابل شيب و ارتفاع معني‌دار نبود. درختان انجيلي واقع در طبقه ارتفاعي كمتر از 400 متر از سطح دريا داراي بيشترين متوسط تعداد پاجوش با 3/10 پاجوش بودند. متوسط تعداد پاجوش توليد شده در طبقات ارتفاعي 400 تا 800 و 800 تا 1200 متر به‌ترتيب 3/8 و 6 پاجوش به‌ازاي هر پايه بود. متوسط تعداد پاجوش با قطر كمتر از 5 سانتي‌متر در طبقات ارتفاعي يادشده به‌ترتيب 9/7، 5 و 5/2 پاجوش به‌ازاي هر پايه انجيلي و متوسط تعداد پاجوش با قطر بيش از 5 سانتي‌متر در طبقات ارتفاعي يادشده به‌ترتيب 5/2، 2/3 و 5/3 پاجوش به‌ازاي هر پايه انجيلي بود. متوسط تعداد پاجوش‌هاي با قطر كمتر از 5 سانتي‌متر و تعداد كل پاجوش‌هاي توليدي با افزايش ارتفاع رابطه عكس داشتند. نتايج آزمون تجزيه واريانس نشان‌دهنده معني‌دار بودن اختلاف تعداد كل پاجوش‌ها و متوسط تعداد پاجوش‌ها در طبقات قطري كمتر و بيشتر از 5 سانتي‌متر براي طبقه‌هاي مختلف ارتفاع از سطح دريا بود. نتايج كلي اين تحقيق نشان داد كه ارتفاع از سطح دريا يكي از عوامل موثر بر ميزان زادآوري غيرجنسي گونه انجيلي است. بنابراين پيشنهاد مي‌گردد كه عمليات پرورشي بيشتر در طبقه ارتفاعي پايين‌تر از 400 متر از سطح دريا متمركز شود.

Iron wood (Parrotia persica) is one of the endemic species in the Hyrcanian forests that grows naturally in the northern forests of Iran. This species is reproduced through asexual reproduction using coppice shoot. In order to determine the effect of altitude on asexual regeneration of Ironwood, Kheiroud experimental forest was selected. The altitude was categorized in the groups of 1) less than 400 m, 2) 400-800 m and 3) 800-1200 m.a.s.l. The coppice shoots were also divided into two groups of a) dbh < 5 and b) dbh > 5 cm. 90 circle plots, each 1000 m2, were laid out in the study area. Analyze of variance and Duncan’s test were used to compare the number of coppice shoots among and between the groups. Results showed that the maximum total number of coppice shoots (10.3/tree) was counted in the lower altitude group (400 m.a.s.l.) while, the maximum number of coppice shoots with dbh > 5 cm (3.5/tree) was counted in higher elevations (800-1200 m.a.s.l.). The differences between groups were statistically significant. In general, producing of coppice shoots shows an inverse relation with increasing of altitude. This study suggests that silvicultural interventions should be more focused in lower elevations.