مطالعه سيتوژنتيكي شش جمعيت ماريتيغال (Silybum marianum (L.) Gaertn. )

اين تحقيق در سال 1388 در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان اصفهان بر روي 6 جمعيت ماريتيغال (Silybum marianum (L.) Gaertn.) انجام شد. كاريوتيپ سلول‌هاي ميتوزي در مرحله متافاز مريستم انتهايي ريشه بذرهاي جوانه‌دار شده بررسي و مطالعه شد. عدد پايه كروموزومي در تمام جمعيت‌هاي مورد مطالعه 17=x و تعداد كروموزوم 34=x2=n2 بود. از لحاظ سطح پلوييدي، همه جمعيت‌ها ديپلوييد بودند. براساس جدول دو طرفه Stebbins، همه جمعيت‌ها در كلاس B2 قرار گرفتند كه اين امر بيانگر وضعيت تكاملي مشابه آنها مي‌باشد. تجزيه واريانس صفات، نشان داد كه بين جمعيت‌ها از لحاظ صفات طول كوتاهترين كروموزوم، شاخص عدم تقارن و ضريب تغييرات شاخص سانترومري اختلاف معني‌داري در سطح احتمال 1% و از لحاظ صفات طول كل كروموزومي، مجموع بازوهاي كوتاه، مجموع بازوهاي بلند و طول بلندترين كروموزوم اختلاف معني‌داري در سطح احتمال 5% وجود دارد كه اين امر مويد وجود تنوع كروموزومي در جمعيت‌هاي مورد بررسي مي‌باشد. در تجزيه به عامل‌ها، دو عامل اول و دوم در مجموع بيش از 94% از كل تنوع موجود بين جمعيت‌ها را توجيه نمودند. به‌طوري كه در عامل اول، طول كل كروموزوم (TL) و مجموع بازوهاي بلند (Sla) بيشترين نقش را در تشكيل اين عامل داشتند. در عامل دوم، صفات شاخص عدم تقارن (AI) و ضريب تغييرات شاخص سانترومري (CVci) بيشترين سهم را در تشكيل اين عامل برخوردار بود. تجزيه خوشه‌اي جمعيت‌ها براساس خصوصيات كاريوتيپي، آنها را در 4 گروه مجزا قرار داد. در اين بررسي بيشترين شباهت بين دو جمعيت اهواز و ساري و كمترين شباهت بين دو جمعيت اهواز و آمل بود. نتايج تجزيه واريانس بين گروه‌ها نشان داد كه تمام صفات مورد مطالعه تفاوت معني‌داري را در بين گروه‌ها داشتند. جمعيت‌هاي اهواز، ساري و اصفهان در گروه اول از نظر صفات TL، SSa، SLa، LC و SC نسبت به ساير گروه‌ها برتر بودند. جمعيت آمل در گروه دوم از نظر صفات SC، Cvci و AI كمترين مقادير را دارا بود. جمعيت كردستان در گروه چهارم از نظر صفات CVci و AI بيشترين مقادير و از لحاظ صفات TL، SSa، SLa و LC كمترين مقادير را به خود اختصاص داد. همچنين نمودار پراكنش جمعيت‌ها براساس مقادير مولفه اول و دوم رسم شد كه مويد نتايج حاصل از تجزيه خوشه‌اي بود.

This investigation was carried out on six populations of Silybum marianum (L.) Gaertn. in Isfahan Research Center for Agriculture and Natural Resources, 2009. Karyotype of mitotic cells in metaphase of root apical meristem was studied. The base number of chromosomes for all populations was x = 17 and all populations were diploid. Based on Stebbinsʹ two- way table, all populations were located in class 2B indicating the same evolutionary status. Analysis of variance showed significant differences for the length of the smallest chromosome, asymmetric index, and coefficient variation of centromic index (p < 0.01), total chromosome length, sum of small arms, sum of long arms and the largest length of chromosome (p < 0.05). Factor analysis introduced two factors that justified more than 94 percent of total variation. In the first factor, total chromosome length (TL) and sum of long arms (SLa) were identified as the most important factors while asymmetric index (AI) and coefficient variation of centromic index (CVci) in the second factor were highly effective. All populations were classified in four groups by cluster analysis. The least Euclidean distance was between Ahvaz and Sary populations and the highest Euclidean distance was observed between Ahvaz and Amol. Analysis of variance showed significant differences for all traits among groups. Populations of Ahavaz, Sary and Esfahan in the first group were superiour in terms of TL, SSa, SLa, LC and SC compared to other goups. Population of Amol in the second group showed the lowest SC, Cvci, and AI. Maximum CVci and AI were observed in population of Kordestan while TL, SSa, SLa and LC were the least in this population. Population distribution diagram was drawn based on the first and the second component values that would confirm the results of the cluster analysis.