كليدواژه :
فرهنگ , قلمرو فرھنگي و زباني , تمدن , خراسان بزرگ , تاريخ
چكيده فارسي :
خراسان بزرگ سرزميني تاريخي و باستاني پارسياني بوده است كه به پارسي دري سخن مي گفته اند و قلمرو فرهنگي و حدود سرزميني آنها بخش هاي بزرگي از سرزمين هاي شرق و شمال شرق ايران كنوني، بيش از نيمي از مساحت تركمنستان فعلي، تمامي جغرافياي سياسي كنوني تاجيكستان، بخش عمده اي از سرزمين هاي جنوب و جنوب شرق ازبكستان و تقريبا تمامي مساحت كنوني كشور افغانستان را در بر مي گرفته است.اين قلمرو فرهنگي و زباني كه از هويت و مليتي واحد حكايت دارد، درحقيقت مهمترين حوزه ي زبان پارسي و زير شاخه هاي ايراني آن را در كشورهاي ايران، افغانستان، پاكستان، تاجيكستان، ازبكستان، هند، استان سين‌كيانگ چين و بنگلادش به وجود آورده است.از ميانه ي قرن بيستم، رقابت شديدي در ميان كشورهاي جهان در استفاده از ابزارهاي بين‌المللي براي حفظ و ثبت ميراث هاي فرهنگي و معنوي خود به وجود آمده است كه دليل آن هم برتري و اهميت يافتن منافع ملي كشورها و رونق گرفتن پديده ي فرهنگي و اقتصادي گردشگري بوده است. امروز تاريخ و تمدني به نام تاريخ و تمدن خراسان بزرگ همچنان جزي قلمرو فرهنگي ايران است. وجود سه استان پهناور خراسان با مركزيت ديني و معنوي حضرت امام رضا(ع) و مشاهير و بزرگان متعددي در فرهنگ و ادب فارسي كه در سراسر اين استان ها پراكنده اند، در كنار توجه و علاقه شديد فرهيختگان و انديشمندان فرهنگي مردمان جدا افتاده از اصالت و هويت خويش كه در خارج از مرزهاي جغرافياي فعلي ايران به سر مي برند، فرصت ارزشمندي را براي كشور ايران به وجود آورده است تا از اين مجال ايجاد شده براي توسعه ي فرهنگي، اقتصادي، سياسي و امنيتي خود، به ويژه در مرزهاي شرقي بكوشد.
هدف از تحقيق و تدوين اين مقاله در همين راستا قابل توجيه است و محقق تلاش دارد ضمن بررسي سابقه تاريخي و فرهنگي خراسان بزرگ، به معرفي هر چند اجمالي شهرها و مناطق تحت قلمرو اين سرزمين بپردازد و سناريو ها و راه كارهايي را براي احياي فرهنگ و تمدن اين ملت واحد به منظور پرهيز از هر گونه جنگ و جدال قومي و فرهنگي ارايه كند.
نگارنده در روند اين پژوهش مي كوشد تا پاسخي جامع به اين سوال نيز بدهد كه خراسان بزرگ كجاست و چگونه اين سرزمين به سبب مطامع قدرت هاي روس و انگليس دچار نابسامني و از هم پاشيدگي شد؟
اين تحقيق از نظر هدف، كاربردي و از نظر نوع، توصيفي و پيمايشي و روش جمع آوري اطلاعات كتابخانه اي و اسنادي است.
چكيده لاتين :
Great Khorasan is a historical and ancient Persian district which their people speak Dari Persian and their cultural territory was part of a great domain in present east and north of Iran and more than half of the present Torkamanistan, all part of present geography of Tajikistan, main parts of south and east south of Uzbekistan and almost all parts of area of present Afghanistan. This cultural and lingual domain which is originate from one nationality and essence, in fact is the most important Persian language domain in Iran, Afghanistan, Pakistan, Tajikistan, Uzbekistan, India, Bangiladhs, Asean in China. From the middle of 20 centuries, intense competition was among the countries of world in using international tools to preserve and record the cultural and intellectual heritage. The reason for that is the importance and preference of national interest of countries and expansion of cultural and economical phenomenon of tourism. Today’s history and civilization of Khorasan is yet part of cultural realm of Iran. 3 great provinces of Khorasan with intellectual and religious centrality of Emamreza (Peace be upon him), and many famous and greats people in Farsi culture and literature in all parts of the province. Beside famous and great people, and also people separated from their originality and identity, currently living outsideof the present geographical boundaries of Iran , is a valuable opportunity for Iran in cultural, economical and security expansion especially in eastern frontiers. The purpose of this research and collecting this paper in this respect is justifiable that researcher try to consider cultural and historical background of the Great Khorasan besides introducing cities and all parts in this territory and also some scenarios and suggestion to reviving culture and civilization of this nation in order to avoiding any tribal war or dispute. Researcher tried to present comprehensive answers to all the questions about the place of Khorasan, and why it was broken to pieces by England and Russia? This paper is applicative and the method which is used descriptive and the method of collecting information is library and documental.
