نَفَس الرَّحْمن در عرفان ابن عربي

Nafsarrahman in Ibn Arabiʹʹs Mysticism

يكي از ديدگاه‌هاي شيخ محي الدين بن عربي در «فصوص الحكم و فتوحات المكيه»، نحوه تطبيق نَفَس الرحمان با نَفَس الانسان است. بنابراين لازم است اوصاف و ويژگي‌ها و مشابهات و مناسبات بين نَفَس الانسان با نَفَس الرحمان بررسي شود. به دنبال اين بررسي، معناي عميق اين سخن كه «انسان بر صورت رحمان خلق شده» معلوم خواهد شد. يكي از مسايل مهم در انديشه ابن عربي رابطه ميان حقّ و خَلْق است، كه ابن عربي ترجيح مي‌دهد اين مسيله پيچيده را از راه تشبيه و تمثيل و با استفاده از كلمات دشوار مجازي، مانند تجلّي در آينه و تخلّل و سريان در عالم، و تاثير و تصرّف و از اين قبيل توضيح دهد. حقّ، وجودي حقيقي داردكه في ذاته است؛ و اعيان ممكنات وجودي اضافي دارند كه در اصل سريان وجود حق است و اين وجود نسبت به خداوند به مثابه سايه اي است كه بر موجودات مي‌افتد و او با اسم «ظاهر» به آنان هستي اعطا مي‌كند. پس عالم، سايه است اگر از حيث عِيْنَش و باطنش و جوهر مقوّمش لحاظ شود؛ جوهر مقوّم عالم همان نَفَسُ الرَّحْمان است كه صورت‌هاي هستي از اوج تا فرود، در آن شكفته مي‌شود؛ زيرا نَفَسُ الرَّحْمان، بالقوّه، صُور همه موجودات است، همان‌گونه كه نَفَس انسان بالقوّه همه حروف و كلماتي است كه از آن برمي‌آيد. خدا به واسطه نَفَسُ الرَّحْمان است كه اسماي را از حالت غيب آنها توسع مي‌بخشد. او با اين حركت، اسماي را به حال رهايي آورده و تسكين مي‌دهد كه حال ايجاد و رحمان است. حركتي كه برانگيخته از عشق ايجادي است. مفهوم عشق و محبّت، وابسته به مفهوم تجلّي الهي است و اين مفهوم به نوبه خود (گذرگاهي از غيب به شهود)، رهايي و خلاصي اسماي از كَرب است كه در «نَفَس رحمان» متجلّي مي‌شود.

One of the perspectives found in Fosoosol Hekam and Fotoohatol Makkiah by Sheikh Mohyeddin Ibn Arabi is compatibility of Nafsorrahman with Nafsol Ensan (spirit of human with that of God). Therefore, it is needed to examine the attributes and similarities of human spirit with that of God. Following the study would reveal the profound meaning of this statement that "human is created as the creator". One of the significant issues in the mind of Ibn Arabi is the relation between the Almighty and Creatures, in which Ibn Arabi prefers to explain such an intricate problem via simile and parody and through figurative language such as manifestation in mirror and penetrability and flowing in cosmos, and effect and occupation, and the like. The Almighty has a real entity which is in His nature and possible properties have additional existence that are within the original entity of the Almighty that as compared with God is just like a shadow over the creatures and He bestows their existence by the name of ʹvisibleʹ. Then , the whole universe is a shadow whose visibility and nature and its natural position should be considered. The nature of position of the universe is the spirit of God out of whom the features of existence form top to bottom gets blossomed in it because the spirit of God is the image of every creatures just as the spirit of human being is the whole letters and words that arise from. It is through the spirit of God that develops the names from their invisibility. Such an action makes the names released and sedated, which is the mood for creation and mercifulness. It is a movement derived from love making. The concept of love and affection is dependent on the concept of divine manifestation which per se ( a passage from invisible to intuition) is releasing from Kerb being manifested in Nafsarrahman (spirit of God).