روش‌هاي سنجش شخصيت از منظر دين و روان‌شناسي

Methods of measuring personality from religion and psychology perspective

روش‌هاي مختلف سنجش و بررسي ابعاد مختلف شخصيتي، دو عامل عمده در تفسير رويكردها در مطالعه شخصيت مي‌باشد. براين اساس يكي از مباحث مهم در تفاوت مدل‌ها، در استراتژي تحقيق، روش‌ها و مدل‌هاي جمع‌آوري داده‌ها مي‌باشد كه اين تغيير نگرش‌ها عامل اساسي شكل‌گيري مكاتب روان‌شناسي و رويكردهاي مطالعاتي انديشمندان اسلامي مي‌باشد. در تقسيم‌بندي موجود درباره روش‌هاي مختلف تحصيل شناخت، چهار روش عمده تجربي، عقلي، نقلي و شهودي مورد تاكيد قرار گرفته است. اين تحقيق بر مبناي روش مطالعات كتابخانه‌اي و به شيوه تحليل محتوا در متون انسان‌شناختي دانشمندان مسلمان و مباحث روش‌شناختي نظريه‌پردازان شخصيت در روان‌شناسي غربي انجام شده است. از روش‌هاي سنجش شخصيت در سه مكتب عمده مطالعه شخصيت؛ يعني روان‌تحليل‌گري، صفات و انسان‌گرايي؛ و سه رويكرد عمده مطالعات اسلامي درباره انسان، يعني رويكرد نقلي، عقلي و عرفاني گزارشي ارايه شده و سپس به توصيف و تبيين اجمالي روش‌ها و آزمون‌هاي مربوط به اين رويكردها مي‌پردازد. در ادامه به بررسي، تحليل و تركيب نتايج مطرح شده در روش‌شناسي پرداخته و راه‌حل‌هايي را براي مطالعات نوين روان‌شناسي در حوزه دين بيان مي‌كند.

Among major factors involved in the interpretation of approaches relating to study of personality are "various methods of personality measurement" and "study of various dimensions of personality". Accordingly, one of main issues in association with "difference among models" is methods and models of collecting data which, in turn, can be treated as a basic factor affecting formation of "psychological school of thoughts" and "research approaches of Islamic scholars" as well. In categorization of various methods of acquiring cognition, four main methods namely "experimental", "intellectual", "traditional", and "witnessed" can be identified. This research has been done based on both library and content analysis methods with which some psychological texts written by Islamic scholars and methodological issues posed by western theory makers of personality have been consulted. Also, it discusses on methods of personality measurement available in three main personality schools of thought – psychoanalysis, traits, and humanism – as well as three major Islamic approaches about human – traditional, intellectual, and mystical – and then, describes and addresses briefly methods and tests relating to such approaches. Following this, in addition to analyzing and synthesizing results found in respective methodologies, some solutions have been provided for modern psychological studies in area of religion.