مقايسه سبك‌شناختي غزلي از سعدي و بيدل دهلوي

A Stylistic Comparison of an Ode by Saʹʹdi and Bidel Dehlavi

يكي از راه‌هاي نسبتاً درست و بايسته در شناخت سبك و سياق آثار ادبي، بررسي و مقايسه سبك‌شناسانه آن آثار است. در اين مقايسه مي‌توان دو اثر ادبي را در يك سبك دوره (Period style) با هم مقايسه كرد، مانند غزليات خواجوي كرماني و حافظ كه هر دو در مكتب تلفيق (زير مجموعه سبك عراقي) قرار دارند و گاهي مي‌توان دو اثر ادبي را كه به دو دوره سبكي جداگانه تعلق دارند با هم مقايسه و ارزيابي كرد. در مقاله حاضر غزلي از سعدي به عنوان نماينده سبك عراقي (شعر ايراني) و غزلي از بيدل دهلوي (نماينده شعر فارسي بيرون از ايران) كه شباهتي كامل از نظر وزن و قافيه و رديف دارند؛ مورد مقايسه قرار گرفته‌اند. در اين مقاله نشان داده‌ايم كه بيدل هنرمندانه كوشش كرده است مصداقي از "رستاخيز ادبي" را در استقبال‌هايش از شعر شاعران ايراني نشان دهد. بنابراين با وجود شباهت‌هاي بلاغي و هنري ميان شعر او و سعدي برخي تفاوت‌ها در نوع انديشه و نگرش و نيز نوع تصويرسازي‌ها به چشم مي‌آيد. نتيجه اين ارزيابي و مقايسه، درون مايه‌هاي اصيل هر دو سبك و رمز و راز جايگاه ارزشمند دو سبك و دوره مستقل از هم را نشان مي‌دهد.

A fairly correct and appropriate way to know the styles of literary works is to study and compare them stylistically. Two literary works can be compared in a style period. For example, Khajooye Kermani and Hafez occur in the same category (Iraqi Style); sometimes two literary works belonging to two separate style periods can be compared and contrasted. The present article compares an ode by Saʹdi, representing Iraqi style (Iranian poetry) and an ode by Bidel Dehlavi, representing Persian poetry outside Iran, both having the same rhythm and rhyme. Bidel Dehlavi has stylistically tried to show a literary resurrection in his approach to the poetry of Iranian poets. Thus, in spite of rhetorical and literary similarities, some differences can be found in ideas, attitudes, and imageries. The comparison of the original themes of both styles shows two distinct period styles.