بررسي عوامل موثر بر سن ازدواج زنان در ايران؛ يك رويكرد اقتصادي

Effect of Socioeconomic Factors on Women’s Age at Marriage in Iran

ازدواج پديده اي اجتماعي، جمعيتي و اقتصادي است كه سن ازدواج، نشانگر خوبي براي بررسي اين پديده به‌شمار مي رود. الگوي ازدواج در كشور ما نيز مانند بسياري از كشورهاي ديگر دچار تغييرات محسوسي شده‌ و افزايش ميانگين سن ازدواج زنان در ايران از 9/19 در سال 1365 به 4/22 در سال 1375 و رسيدن به ميانگين 3/23 در سال 1385 بر اساس نتايج سرشماري مركز آمار ايران گوياي اين تغيير است. اين مقاله به بررسي عوامل موثر بر سن ازدواج زنان مي‌پردازد و هدف از آن در درجه اول، يافتن عوامل موثر بر سن ازدواج زنان در چارچوبي اقتصادي است و در درجه بعدي، يافتن تاثيرات اين عوامل بر اساس داده‌هاي موجود در ايران مي‌باشد. براي درك تاثيرگذاري اين عوامل، از روش ارزيابي زمان وقوع رخداد و روش رگرسيوني كاكس (Cox Regression) استفاده گرديده‌است كه به دليل اينكه افراد ازدواج نكرده را نيز بر اساس نرخ وقوع در نظر مي‌گيرد، كاستي‌هاي مربوط به روش‌هاي رگرسيون معمولي را در بررسي عوامل موثر بر سن ازدواج، در بر ندارد. در اين مقاله عوامل: شهري – روستايي بودن، قوميت، سطح تحصيلات، سرانه هزينه‌هاي خانوار، دسته (سال) تولد كه منبع آن، داده‌هاي اقتصادي- اجتماعي خانوار سال 1380 و متغيرهاي محيطي نسبت جنسي استاني، نرخ بيكاري استاني زنان و نرخ بيكاري استاني مردان كه از داده‌هاي سرشماري سال 1375 استخراج گرديده‌ است، مورد بررسي مي‌باشد. براي مطالعه تاثير عوامل فوق بر سن ازدواج زنان، از دو مدل: يكي شامل همه زنان بالاي 10 سال و ديگري شامل زنان 10 تا 30 سال موجود در نمونه سال 1380، استفاده گرديده‌است. نتايج پژوهش تاثير مثبت سطح تحصيلات را بر سن ازدواج زنان ثابت مي‌كند. همچنين متغير شهري‌بودن در مقايسه با روستايي‌بودن در مجموع تاثير منفي بر سن ازدواج زنان نشان‌مي‌دهد. در ميان قوميت‌هاي مختلف نيز تفاوت سن ازدواج ديده مي‌شود؛ به طوري كه در مدل اول، سن ازدواج زنان گيلاني نسبت به زنان مازندراني بالاتر بوده و سن ازدواج زنان بلوچ و زنان لر نسبت به مازندراني‌ها پايين‌تر مي‌باشد و در مدل دوم، سن ازدواج تركمن‌ها، كردها و گيلك‌ها نسبت به مازندراني‌ها بالاتر بوده است. همچنين نتايج نهايي نشان‌مي‌دهد كه سن ازدواج در ميان خانوارهاي طبقات اقتصادي بالاتر، پايين‌تر مي‌باشد و نهايتاً سن ازدواج در ميان دسته‌هاي سني اخير نسبت به گذشته، با روندي افزايشي روبه‌روست.

Marriage is a demographic, social and economic phenomenon and age of marriage is a good instrument for its analysis. Age pattern of marriage among women in Iran has recently changed. Mean age at first marriage increased from 19.9 years in 1986 to 22.4 years in 1996 and to 23.3 years in 2006. In this article various factors affecting age of marriage are identified. An economic approach to define and identify parameters and variables of the model and the mechanisms that affect marriage and its timing are also used. Under this approach an econometric model to identify socioeconomic factors affecting women’s marriage pattern in Iran is developed. Data is from the 2001 Socioeconomic Survey of Iranian Households and the 1996 census of Iran. Proportional Hazard Cox Regression model is used to analyze data. The application of Proportional Hazard Cox Regression technique indicates that education has a statistically significant and strong positive effect on woman’s age at the first marriage. Other significant factors include rural–urban residence, ethnic group, age group, and socioeconomic status of the household.