مطالعه بيوسيستماتيكي جنس (Sect. Pimpinellifoliaeae) Rosaو معرفي گونه R. abrica (Rosaceae) به عنوان يك گونه جديد از ايران

Biosystematic study of Rosa (Sect. Pimpinellifoliaeae) and described R. abrica (Rosaceae) as a new species from Iran

به منظور بررسي تنوع جمعيتي گونه‌ها و جمعيت‌هاي بخش Pimpinellifoliaeae از جنس رز، 15 جمعيت از هشت استان از گونه‌هاي Rosa foetida، R. hemispherica، R. pimpinellifolia و يك گونه جديد مطالعه شد. نمونه‌برداري به صورت تصادفي روي پنج پايه از هر جمعيت و در دو فصل بهار و پاييز به منظور تعيين صفات رويشي و زايشي انجام گرفت. 63 صفت كمي و كيفي با بهره‌گيري از مناسب‌ترين روش تجزيه خوشه‌اي مورد آزمايش (WARD) گروه‌بندي شد و نمودار رسته‌بندي آن‌ها براساس متغيرترين فاكتورها براي هر يك از گونه‌ها و بخش مورد مطالعه ترسيم شد. نتايج حاصل از بررسي به خوبي توانستند تاثير عوامل محيطي از جمله ارتفاع را در تنوع بين جمعيت‌هاي يك گونه به نمايش گذارند. تجزيه خوشه‌اي نيز توانست به خوبي نزديك بودن بالاي گونه‌هايR. hemispherica و R. foetida را نشان دهد. در اين تحقيق دو جمعيت از يك گونه جديد نيز مورد بررسي قرار گرفت. اين گونه R. abrica نام گرفت و تجزيه خوشه‌اي و رسته‌بندي به خوبي آن را به صورت يك گروه جداگانه از بقيه گونه‌هاي اين بخش جدا نمود. وجود صفاتي از جمله خار قلابي، پرپر بودن گلبرگ‌ها و گلبرگ‌هاي بدون لب يا به ندرت لب‌دار اين گونه را از بقيه مجزا ساخت. البته R. abrica بيشترين نزديكي را به R. foetida نشان داد ولي در صفاتي مثل تعداد برگچه‌ها، گل‌آذين خوشه‌اي، كاسبرگ كامل يا به ندرت لب‌دار، خامه كرك‌دار، هيپانتيوم هميشه بدون كرك و دمگل بدون كرك با آن تفاوت داشت.

Fifteen populations of Pimpinellifoliaeae section from the species; Rosa pimpinellifolia, R. hemispherica, R. foetida and a new species, R. abrica, were collected from eight provinces of Iran and were studied on the basis of their morphological characters. In each population five plants were randomly selected and some branches were harvested in spring and autumn for studying their vegetative and floral characteristics. Sixty-three qualitative and quantitative characters were grouped using the most suitable method of cluster analysis (WARD) and their ordination diagram based on the most variable factors, were written for each species and the section. The results showed that the effect of ecological factors such as altitude influenced the intra-species variation. Cluster analysis illustrated high similarities between R. hemispherica and R. foetida. In the present research two unique populations of a new species (not recorded in K, W, E, G and Iranian herbaria), named R. abrica, were also analyzed. Culster analysis separated the R. abrica as a different group compared to other species of this section. Traits such as curved prickles, high number of petals, truncate or seldom emarginated petals, indeterminate state of achenes and stigma were significant in classification of the new rose species. Although, R. abrica is very similar to R. foetida but in characters such as number of leaflets, corymbs inflorescence, entire edge of sepal or seldom with lobes, hairy style, glabrous hips and pedicels, it is significantly different from R. foetida.