وجوه اشتراك و افتراققضا و قضاوت عصر سلجوقي با دوره‌هاي پيش از اسلام

The Common Things and Distinctions of Judgment and Passing Judgement during the Saljoughid Period and the Pre-Islamic Eras

تاريخ كهن ايران با فرهنگ و تمدني غني از جهت قضايي و رسيدگي به جرايم و سازمان‌هاي مربوط به آن فراز و نشيب‌هاي فراواني را سپري كرده است. مادها، هخامنشيان، اشكانيان و ساسانيان هر يك قوانين قضايي خود را داشتند. با ظهور اسلام، قرآن اساس قوانين را تشكيل داد و عدالت و دادگستري و اصل تساوي در اجراي حدود الهي و مجازات‌ها از اهمّ مسايل اسلامي گرديد و مقام قضا به عنوان عالي‌ترين مرجع و مقام تجلي يافت. اگر چه با ورود تركان به ايران، استقلال قضايي آشفته شد ولي گام‌هاي بلندي در راه ساماندهي نهاد دادرسي، برداشته شد و افرادي با عنوان قاضي و قاضي القضات با وظايفي نسبتاً مشخص به امور رسيدگي مي‌كردند. قاضيان معمولاً همياراني با عنوان‌هاي شحنه، رييس، وكيل، عسس و امير حرس داشتند كه در انجام امور قضايي در رسيدگي به جرايم با آنها همكاري مي‌كردند. اين مقاله بر آن است تا نقاط اشتراك و افتراق وضعيت قضايي عصر سلجوقي نسبت به دوره‌هاي پيش از اسلام را بررسي كند. گمان مي‌رود كه قضا و قضاوت اين عصر بيشتر تحت تاثير دوره‌هاي پيش از اسلام به ويژه عصر ساساني بوده است.

The old history of Iran, with its rich culture and civilization and procecuting crimes as well as its relevant departments, has undergone many ups and down. The Mads, the Achamenids, and the Sassanids had their own judicial laws. At the time of the advent of Islam, the Holy Qur’an formed the constitutional code, so justice and practicing justice and the principles of equality for exerting the divine limits (Hudud) and plunishments became one of the most significant Islamic questions. Therefore, the position of judgment manifested itself as the highest position of securing justice and security. Although the judicial independence became disordered by the arriving of the Turks in Iran. Long steps were taken to organize the case of establishing juastice. Thus some persons acted as judges or as the judges, in turn, had some associates to help them in exerting judicial affairs. This paper is interested in studying the common things and in comparison with those in pre-Islamic periods. It is supposed that the contemporary judgment and passing judgments were affected by those in the pre-Islamic eras , especially in the Saljoughid period.