اولين گزارش زنبور(Hym.: Torymidae) Idiomacromerus balasi پارازيتوييد لارو گونه‌اي دوبال گال‌زا از خانواده‌يCecidomyiidae در ايران

First report of Idiomacromerus balasi (Hym.: Torymidae), parasitoids of a cecidomyiid gall midge in Iran

طي بررسي حشرات آفت گياهان دارويي در استان آذربايجان‌شرقي در بهار سال 1388، در محدوده بين شهرستان‌هاي اهر و كليبر كه داراي پوشش غالب با گياهان مرتعي است، گال‌هاي حاوي لاروهاي گونه‌اي از مگس‌هاي گال‌زاي خانواده Cecidomyiidae از روي گياه Anthemis tinctoria از خانواده مركبان (Asteraceae) جمع‌آوري و به آزمايشگاه منتقل گرديد. اين گياه داراي كاربرد‌هاي محدود دارويي مي‌باشد. نگهداري گال‌ها در آزمايشگاه (دماي حدود 24 درجه سلسيوس و رطوبت نسبي حدود 65 درصد) منجر به خروج چهار نمونه زنبور Torymidae پارازيتوييد لاروهاي Cecidomyiidae گرديد. زنبورهاي خارج شده به داخل الكل اتيليك 75 درصد منتقل شده و بعد از شناسايي در كلكسيون حشرات مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان آذربايجان‌شرقي نگهداري مي‌شوند. نمونه‌هاي مذكور توسط نگارنده دوم تحت عنوان (Szelenyi, 1957) Idiomacromerus balasi از خانواده Torymidae تعيين هويت گرديد. با توجه به منابع در دسترس، گونه‌ي فوق‌الذكر براي اولين بار از ايران گزارش مي‌شود. زنبورهاي جنس Idiomacromerus Crawford داراي 42 گونه گزارش شده در نقاط مختلف دنيا مي‌باشد (3). اغلب گونه‌هاي اين جنس در ناحيه زيو‌جغرافيايي Palearctic و به ويژه در اغلب كشورهاي اروپايي پراكنده هستند (1,2). اين زنبورها عمدتاً پارازيتوييد زنبورهاي گياه‌خوار از خانواده‌ي Eurytomidae و زنبورهاي گال‌زاي Cynipidae مي‌باشند، اما گونه I. balasiبه عنوان پارازيتوييد لارو مگس‌هاي خانواده Cecidomyiidae روي گياهان جنسArtemisia از خانواده Asteraceae گزارش شده است (2). گونه I. balasi متعلق به زيرخانواده Toryminae، قبيله Microdontomerini است كه از كشور‌هاي بلغارستان، چكسلواكي، گرجستان، مجارستان، مولداوي، اسلوني، يوگسلاوي سابق و اردن گزارش شده است (3). در اين گونه شاخك داراي چهار بند باريك در قاعده تاژك مي‌باشد، ران پاي عقب فاقد دندانه، سر و سينه براق، عرض شكم كمتر از بلندي آن است، تخمريز بلندتر از شكم است.

During study of medicinal plant pests in Kaleibar, north of East-Azarbaijan province in the northwest of Iran, four parasitoids specimens of gall midge species (Diptera: Cecidomyiidae) were collected on Yellow Chamomile, Anthemis tinctoria L. (Asteraceae). Rearing was made in the entomological laboratory (24°C and 65% humidity). The emerged wasps were preserved in ethanol 75% and then mounted on point carts for identification. The specimens were identified as Idiomacromerus balasi (Szelenyi, 1957) (Hym.: Torymidae) by the second author which, according to literature, has never been recorded from Iran. Specimens deposited in insect collection of Agricultural and Natural Resources Research Center of East-Azarbaijan Province. The genus Idiomacromerus Crawford has 42 species world widely (3) that most of them were distributed in the Palaearctic region (1, 2). These wasps are mostly parasitoid of phytophagous eurytomids and gall wasps of the family Cynipidae but I. balasi was reported as larval parasitoid of four gall midges (Dipetra: Cecidomyiidae) on Artemisia sp. (Asteraceae) (2). This species belong to the subfamily Toryminae and tribe Microdontomerini and has been reported from Europe (Bulgaria, Czechoslovakia, Georgia, Hungary, Moldova, Slovakia and former Yugoslavia) and Jordan (3). This species has four ring-like antennal segments, hind femur without distinct teeth, head and thorax shiny, abdomen higher than broad, ovipositor longer than gaster.