شگردهاي خاص مولوي در انعطاف پذير كردن قافيه

با بررسي علم قافيه بر اساس مطالبي كه در كتب بلاغت و نقد شعر، مسطور است به سهولت ميتوان به اهميت قافيه و اثربخشي آن در شعر فارسي پي برد . قافيه با همه مزايايي كه دارد گاهي محدوديتهايي در شعر بوجود مي آورد و بعضي از شاعران معني را فداي قافيه ميكنند . درحقيقت اينگونه در مقابل محدوديتها خود را باختن از ضعف شاعري ناشي ميشود و شاعر هنرمند هرگز با قرار گرفتن در چنين تنگناهايي ، معاني ناب را فداي لفظ و قافيه نميكند . در اين ميان مولوي بزرگترين شاعري است كه چنين تنگناها و محدوديتهايي باعث نميشوند كه او معني را فداي لفظ وضرورت قافيه بكند ، بلكه برعكس نبوغ ذاتي ذهن ناخودآگاه وي ، با سنت شكنيهاي جسورانه ، رستاخيزي در الفاظ قافيه به پا ميكند كه هر خواننده يا شنونده اي را به اعجاب واميدارد. هدف نگارنده ، در اين مقاله اين است كه شمه اي از نوآوريها و هنجارگريزيهاي هنرمندانه مولوي را در جايگاه قافيه در كتاب شريف مثنوي بررسي كند.

By review on rhyme knowledge and based on those subjects which are incorporate in rhetoric and verse critique books, one may already find the importance of rhyme and its effectiveness in Persian poetry. Despite of all advantages of rhyme, sometimes there are some limitations in verse and thus poets prefer to sacrifice the meaning for the sake of rhyme. In fact, such passive reaction against restrictions is due to poet’s weakness so that artist poet never sacrifices pure concepts for lexicon and rhyme in such pitfalls. Amidst, Molavi is the greatest poet that such barriers and limitations never compel him to sacrifice meaning for the sake of lexicon and rhyme; but inversely, subconscious intuitive ingenuity of his mind along with bold iconoclasm may raise tumult in rhymed lexicons, which will make any reader or hearer astonished. Author of the present article intends to study on scheme of Molavi’s artistic innovations and norm- phobic strategies as the place of rhyme in the honored book of Spiritual Couplets.