نگاهي تازه به ويژگيهاي زباني و بلاغي نفثه المصدور

اين نوشتار بر آنست كه سبك هنري و سبك خاص نفثه المصدور را معرفي كند. اهميت كتاب بعنوان يكي از شاهكارهاي بديع نثر فنّي و منشيانه قرن هفتم، علاوه بر جنبه تاريخي، بلحاظ ساختار و ويژگيهاي بديع آن است. با وجود وجوه مشترك در نثر فني و مصنوع ، توجّه و اصرار و ولع نويسنده در آراستن سخن به بديع لفظي و برجستگي خاص « لفظ» با مراعات سجع، موازنه و قرينه سازي و نيز تزيين و تلميح كلام به آوردن احاديث، امثال، اشعار عربي و فارسي و جملات معترضه موجب گرديده نثر وي در مقايسه با آثار برجسته معاصرانش از جمله «مرزبان نامه» و «تاريخ جهانگشا» علاوه بر دارا بودن سبك دوره ، صاحب سبك فردي نيز باشد. در اين مختصر، صنايع ادبي پُركاربرد در نفثهالمصدور با مختصر نمونه هايي از «مرزبان نامه» و «تاريخ جهانگشا» كه عوامل سازنده آن مبتني بر تكرار «واج» است، مورد بررسي قرار گرفته است. تمام آرايه هاي لفظي، انواعِ جناس، سجع، تكرار ، قلب، اشتقاق، شبه اشتقاق بر مبناي تكرار واجهاست كه نويسنده با رعايت قواعد و قوانين كتب بلاغي، تنها به قصد زيور و زينت كلام بكار نگرفته بلكه با ايجاد موسيقي و طنين كلام به القاي بهتر معني پرداخته و با ابزار كلام تابلوهايي از درد و رنج غارت مغولان ترسيم كرده، عواطف خود را به مخدوم خويش بيان داشته است. «زيدري نسوي» با چيرگي خاص بر زبان ، هنرمندانه و با بسامد بالا از شگرد تكرار كه موجب نزديك شدن نثر وي به زبان شعر گرديده، بهره جسته و ارتباطي هنري بين لفظ و معنا ايجاد كرده و با موسيقي الفاظ فضاي القايي و ويژگي شاعرانگي اثرش را تقويت كرده است.

The present article is intended to introduce artistic and specific literary style in book of Nafsat-Al- Masdoor. In addition to historical aspect and as one of the rhetoric masterpieces in technical and epistolary prose in seventh century (14th Ad century), this book is significant in terms of its rhetoric structure and characteristics. Despite of common aspects in technical and artificial prose, author’s attention, persistence and craving to adoration of utterance by lexical rhetoric and special distinction (lexicon) by observance of rhyme, balancing and symmetry as well as embellishment and allusion of speech by implication of religious traditions, proverbs, Arabic and Persian verses and some appositives might lead his prose to have individual style rather than style of his career in comparison with some salient works of his contemporaries including “Marzban Nameh” and “Jahangosha History ”. Here in brief, we studied on some of most frequently used literary terms in Nafsat-Al-Masdoor book along with few samples from Marzban Nameh and Jahangosha History where their constituent elements are based on phoneme iteration. All lexical terms, types of wordplay, rhyme, iteration, palindrome, derivation and quasi- derivation are used based on phonemes repetition where the author has not adopted them only for decoration of speech by observance rhetoric book rules and regulations but for creation of melody and specific tone of speech on order to induce the meaning better while drawing portraits of the inflicted pain and passions from Mongols’ plunder by application of speech as tool and expressed his own emotions to one to whom he served. By special proficiency in speech and through aesthetic and highly frequent use of words by iteration technique, “Zeydari Nasavi” who caused approaching his prose to poetic language enjoyed this characteristic and created aesthetic link between lexicon and meaning and improved the inspired atmosphere and effect of his poetic characteristics by music of its lexicon in this work.