خودبوم‌شناسي؛ رهيافتي در تبيين تعامل اخلاقي انسان با طبيعت

Self-Ecology; an Approach to theExplanation of the Interaction between Man and Nature

بحران‌هاي زيست محيطي با به خطر انداختن حيات در زمين، موجب شده است تا انسان به ناچار به دنبال راه حل و جلوگيري از گسترش اين بحران‌ها برآيد. از آنجا كه نقش انسان در بروز بحران‌هاي زيست محيطي انكارناپذير است، برخي معتقدند براي حفاظت از محيط زيست، بايد يك چارچوب يا آيين‌نامه رفتاري براي تعامل درست انسان با طبيعت تدوين شود تا همگان به رعايت آن ترغيب گردند. در اين راستا، فلاسفه در چند دهه اخير سعي كرده‌اند تا با بسط تفكرات و الزامات اخلاقي به موجودات ماسواي انسان، سهم خود را در تبيين اين آيين‌نامه رفتاري ايفا نمايند. در اين بين، انسان‌‌شناسي برآمده از انديشه اسلامي، توان ارايه چارچوب جامعي براي تعامل درست اخلاقي انسان با طبيعت را دارد. اين مقاله به روش توصيفي ـ تحليلي مي‌كوشد تا شرح جامعي از تبيين رهيافت اخلاق زيست محيطي با نام «خودبوم‌شناسي» ارايه دهد.

The environmental crises which have endangered life on the earth have made man think of finding ways to solve these crises and stop their development. Since it cannot be denied that man has a crucial role in causing these crises, some believe that protecting the environment requires setting a behavioral framework or code to ensure a proper interaction between man and nature and encouraging all people to observe it. In the last decades, philosophers have made a major contribution to explicating and designing this behavioral code extending moral views and obligations to creatures other than man. In the meantime, anthropology founded on Islamic thought is able to provide a comprehensive framework which ensures a proper moral interaction between man and nature. The present paper, using an analytical-descriptive method, tries to provide a comprehensive idea of the approach to environmental ethics (standards) called “self-ecology”.