بررسي فراواني زادآوري جنسي گونه‌هاي جنگلي در ارتباط با برخي عوامل اكولوژيكي در جنگلهاي بلوط غرب استان ايلام

در اين مقاله وضعيت زادآوري جنسي گونه‌هاي چوبي در ارتباط با عوامل مختلف اكولوژيكي در سطح چهار منطقه از جنگلهاي حوزه رويشي زاگرس در استان ايلام بررسي شده است. مطالعات گذشته در ‌اين زمينه بسيار اندك است. در اين تحقيق مشخصه‌هاي اكولوژيكي منطقه مطالعاتي در 110 قطعه نمونه دايره‌اي شكل 500 مترمربعي و 535 ميكروپلات مربع شكل 25/2 مترمربعي (5/1×5/1 متري) مورد بررسي قرار گرفتند. نمونه‌برداري در 4 منطقه مختلف با دامنه ارتفاعي 800 تا 2400 متر بالاتر از ‌سطح ‌دريا و در هر منطقه در سه خط نمونه‌برداري موازي و عمود بر جهت عمومي شيب انجام شد. فاصله عمودي قطعات نمونه در جهت شيب برابر 100 متر و فاصله مسيرهاي نمونه‌برداري با توجه به شرايط محيطي از 500 تا 1000 متر متغير بود. نقشه موقعيت استقرار قطعات نمونه با استفاده از GIS تهيه و با استفاده از GPS مكان‌يابي شد. داده‌هاي آماري با استفاده از نرم‌افزارهاي EXCEL و SPSS توصيف و تجزيه ‌و ‌تحليل شدند. پروفيل كامل خاك در مركز تمام ماكروپلات‌ها و پروفيل اُفق فعال خاك در تمام ميكروپلات‌ها، نمونه‌برداري و تشريح شد. نتايج آزمون مقايسه‌هاي دوگانه در مورد ميانگين زادآوري در طبقات مختلف عوامل مورد بررسي به‌روش تامهانس نشان داد كه از نظر آماري ميانگين زادآوري در طبقه ارتفاعي بالاتر از 1800 متر از طبقه ارتفاعي800 تا 1300 متر بيشتر است، در مناطق با شيب بيش از 60 درصد از ساير مناطق بيشتر بوده و در جهت‌هاي جغرافيايي شمالي و غربي از جهت‌هاي جنوبي بيشتر مي‌باشد. همچنين در سازند آسماري از سازندهاي سروك، ايلام و تشكيلات عهد حاضر بيشتر است و در اقليم ارتفاعات فوقاني نيز از ساير اقليم‌ها بيشتر است. ميانگين زادآوري در مناطق داراي سنگهاي لاشه‌اي، قلوه‌سنگ و سنگهاي درشت و نوك تيز نسبت به اراضي داراي سنگريزه و يا فاقد سنگ و در مناطق دامنه‌اي نيز نسبت به مناطق درّه‌اي بيشتر بود. نتايج مطالعات خاك نشان داد كه زادآوري در مناطق با ازت بيشتر (3/0 تا 48/0 درصد) و ماده آلي بيشتر (3 تا 5/4 درصد) و نيز در مناطق با فسفر بيشتر از 20 ميلي‌گرم در كيلوگرم (ppm) بيشتر است. در مجموع مي‌توان نتيجه گرفت كه تغييرات فيزيوگرافي، توپوگرافي و ادافيكي، تاثيرات قابل‌توجهي بر فراواني زادآوري جنسي درختان و درختچه‌هاي جنگلي در مناطق مورد مطالعه داشته است.

In this paper, regeneration status of forest species in relation to different ecological factors was discussed. Ecological characteristics of studied regions in 110 sample plots of circular shapes, each of 500 m2 and 535 micro-plots of 2.25 m2 were investigated. Sampling was done in 4 regions within elevation between 800-2400 m above sea level and in three parallel lines on general slopes. Vertical distance between sampling units in slope direction was 100 m and overall distances between locations were 500-1000 m. Positioning of samples units were prepared with GIS and GPS. Statistical data were analyzed using EXCEL and SPSS software. Complete soil profile in center of macroplots and top soil active horizon in center microplots were studied. Results indicated that physiographical, topographical, and edaphical variation have high effects on sexual regeneration frequency in the studied area. The mean regeneration number in elevation class of higher than 1800 m, also in slope class > 60% and in northern and western directions was higher than other classes and directions. Also it was higher in Asmari formation, in rocky, coarse and sharp stones regions and in slopes. The frequency of regeneration was also higher in soil nitrogen class of 0.30-0.45 percent, in soil available phosphorus class of more than 20 mg/kg (ppm) and in soil organic matter class of 3-4.5 percent.