مقايسه آناتومي چوب هاي ملج، اوجا، آزاد و داغداغان به منظور شناسايي آنها از يكديگر

در اين پژوهش ويژگي هاي آناتومي و بيومتري چوب چهار گونه ملج (Ulmus glabra)، اوجا (Ulmus carpinifolia)، آزاد (Zelkova carpinifolia ) و داغداغان Celtis australis)) متعلق به خانواده Ulmaceae كه به لحاظ ويژگي هاي آناتومي خيلي به يكديگر شبيه هستند و كم و بيش در ابنيه باستاني به‌كار گرفته شده اند بررسي شد، در نتيجه شناسايي چوب آنها از يكديگر داراي اهميت مي باشد. در ميان اين 4 گونه، داغداغان به آزاد و اوجا به ملج شباهت بيشتري دارد. به طوري كه سلول‌هاي اشعه هاي چوبي دو گونه آزاد و داغداغان يك اندازه نبوده و اتفاقاً در همين سلول هاي بزرگ‌تر كريستال مشاهده مي شود، ولي سلول‌هاي اشعه چوبي اوجا و ملج تا حدوي هم اندازه و فاقد كريستال هستند. تفاوت دو گونه اوجا و ملج را مي توان در شكل ظاهري و فراواني اشعه چوبي دانست. به‌نحوي كه ظاهر اشعه چوبي اوجا در بُرش مماسي به سبب بزرگ بودن تك تك سلول هاي پارانشيم اشعه، قطور و كم ارتفاع به نظر مي رسد، در حالي كه سلول هاي اشعه چوبي در گونه ملج نسبت به اوجا كوچك‌تر و درنتيجه از ظاهر باريك و بلند برخوردار مي باشد. ضمناً تعداد اشعه در هر ميلي متر در بُرش عرضي گونه اوجا 8-6 عدد، ولي در گونه ملج 5-4 عدد مي باشد. در بُرش مماسي سلول هاي حاشيه ي اشعه ي چوبي دو گونه آزاد و داغداغان بزرگ‌تر از سلول هاي داخلي تر مي باشد. سلول هاي بزرگ حاشيه اشعه چوبي گونه داغداغان علاوه بر اينكه به صورت انفرادي حضور دارند، به صورت پشت سر هم و پيوسته نيز مشاهده مي شوند كه حالت اخير به ندرت در چوب گونه آزاد مشاهده مي شود. همچنين رنگ محلول پخت(آب + گليسيرين) نمونه هاي چوبي(2×2 سانتي متر) كه به منظور نرم كردن بافت چوب به كار مي رود در گونه آزاد به زرد طلايي تغيير رنگ داده در حالي كه در ساير نمونه هاي چوبي به خاكستري تغيير رنگ مي دهند.

In this investigation, anatomical characteristics of Iranian native woods from Ulmaceae family: Ulmus glabra, Ulmus carpinifolia, Zelkova carpinifolia, Celtis australis have been compared. These 4 woods are similar and have been used in Iranian historical buildings and their identification would be important. Among 4 species, Zelkova carpinifolia is somehow similar to Celtis australis while, Ulmus glabrar is close to Ulmus carpinifolia. Boundary cells of rays in Zelkova carpinifolia and Celtis australis are bigger than inside cells of rays. The difference between Zelkova carpinifolia and Celtis australis are in ray width. Ray width of Celtis australis is 7-8 cells, whereas Zelkova carpinifolia 5- 6 cells. The color of soluble (Glycerin + water) which have been used for softening of wood samples (2× 2 cm) for Zelkova carpinifolia got golden color but others grey. The difference between Ulmus glabra and Ulmus carpinifolia are in appearance of rays. The appearance of Ulmus carpinifolia’s ray is short and wide while ray of Ulmus glabrar is tall and slender. Meanwhile the frequency of rays in cross section of Ulmus carpinifolia is 6-8 per millimeter but in the case of Ulmus glabrar the figure is 4-5.