تعيين آب مورد نياز خرما در روش آبياري قطره‌اي در استان بوشهر

Determination of Water Requirements of Drip-Irrigated Date Palms in Bushehr Province

در استان بوشهر تبخير شديد، نزولات جوي كم و غير يكنواخت و روش‌هاي آبياري سنتي از مهم‌ترين عوامل محدود كننده توسعه كشاورزي و عدم پايداري آن در مقابل خشكسالي‌هاي پي در پي به شمار مي‌روند. از طرفي اين استان با داشتن بيش از 5/5 ميليون اصله نخل، حايز رتبه سوم در سطح كشور است. لذا استفاده از روش‌هاي آبياري تحت فشار با هدف بهره‌برداري بهينه از منابع آب امري اجتناب‌ناپذير است. اولين گام براي رسيدن به اين هدف مهم، برنامه‌ريزي آبياري بر اساس برآورد مناسب آب مورد نياز گياه در طول فصل رشد مي‌باشد. به منظور تعيين آب مورد نياز خرماي رقم كبكاب (كه به باردهي رسيده) در روش آبياري قطره‌اي، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 سطح 100 ، 80 ، 60 و 40 درصد آب آبياري در سه تكرار و به مدت چهار سال در منطقه دشتستان بوشهر اجراي گرديد. عمق آب آبياري با استفاده از روش تشت تبخير كلاس A تعيين شد. اعمال تيمارهاي آبياري با استفاده از كنتور حجمي و بر اساس دور 20 ميليمتر تبخير تجمعي از تشت تبخير كلاس A انجام شد. بر اساس نتايج بدست آمده، اثر تيمار آبياري بر عملكرد و كارايي مصرف آب در سطح 1درصد معني‌دار بوده و بيشترين عملكرد (8/31 كيلوگرم در هر درخت) مربوط به تيمار آبياري 100% و كمترين آن (‌6/15 كيلوگرم در هر درخت) مربوط به تيمار آبياري 40% بود. از سوي ديگر كمترين كارايي مصرف آب (‌53/0 كيلوگرم بر متر مكعب) مربوط به تيمار آبياري 100% و بيشترين آن (66/0 كيلوگرم بر متر مكعب) مربوط به تيمار 40% بود. ولي در تيمارهاي 80% و 40% تفاوت معني‌داري در ميزان كارايي مصرف مشاهده نگرديد. بنابر اين براي حصول عملكردي معادل 68/29 كيلوگرم در هر درخت و كارايي مصرف آب معادل 62/0 كيلوگرم بر متر مكعب، تيمار 80% آب آبياري برابر 6/7535 مترمكعب در هكتار در سال در بين تيمارهاي مورد بررسي به عنوان مناسب‌ترين تيمار توصيه مي‌گردد.

High evaporation, insufficient and non-uniform rainfall, and traditional irrigation methods are the most important limiting factors for the agricultural development in Bushehr Province in southern Iran, wich has the third rank of date production in Iran. Therefore, to prevent irrigation water loss, application of pressurized irrigation methods and accurate determination of water requirements for irrigation schedueling seem necessary. In order to determinate irrigation water requirements for drip-irrigated date palms (Kabkab cv) in bearing in Bushehr Province, a study was conducted using randomized complete blocks design with 4 levels of calculated irrigation water based on Class A pan evaporation ( 100%, 80%, 60% and 40% ) with three replications during 4 years (2003-2007 ). Irrigation interval was based on 20mm evaporation from a class A pan and the amounts of applied water were measured by a water meter. According to the results, higher water consumption was associated with higher fruit yield and lower WUE. However, there was not any significant yield reduction in the treatment that received 80% of the calculated irrigation water. Also, irrigation treatments of 80% and 40% did not have significantly different effects on WUE and irrigation treatments had no significant effects on the quality parameters of the fresh fruit such as pH and TSS. Therefore, in conditins similar to the experimental site, for achieving an average fruit yield of 29.68 kg/tree and WUE of 0.62kg/m3, the seasonal water consumpion is recommended at the rate of 7535.6 m3/ha.