بررسي تاﺛﻳر اندازه و شكل پارك‌هاي شهري بر غناي گونه‌اي پرندگان(مطالعه موردي: پارك‌هاي اصفهان)

Influence if Urban Park Size and Shape on Bird species Richness: Case study of Isfahan City

پارك‌هاي شهري نقش مهمي در تعيين استاندارد زندگي شهري به‌عهده دارند. وجود گونه‌هاي حيات‌وحش، بويژه پرندگان در پارك مي‌تواند با افزايش جاذبه‌هاي پارك و تامين رضايت بازديد‌كنندگان، آنها را بيش از پيش به محيط‌هاي طبيعي جلب كند. بنابراين جذب و حفاظت پرندگان در پارك‌هاي شهري، مي‌تواند يكي از اهداف مديران در اين مناطق باشد. در اين مطالعه، تاثير اندازه و شكل پارك‌هاي شهر اصفهان بر غنا و تنوع گونه‌اي پرندگان مورد بررسي قرار گرفت. از ميان حدود 35 پارك عمده شهر اصفهان 13 پارك به‌طور تصادفي انتخاب شده و غناي گونه‌اي و تراكم پرندگان هر پارك محاسبه شد. در مجموع 24 گونه پرنده با تراكم‌هاي مختلف در سطح پارك‌ها شناسايي شد. گنجشك خانگي و كلاغ ابلق گونه‌هاي غالب در همه پارك‌هاي مورد بررسي بودند، به‌طوري‌كه 62% پرنده‌هاي مشاهده شده را گنجشك خانگي و 21% آن را كلاغ ابلق تشكيل مي‌داد. چلچله (22/4%)، غراب (6/3%)، قمري خانگي (19/2%) و زاغي (77/1%) به ترتيب در سطوح بعدي فراواني قرار داشتند. تنوع گونه‌اي هر پارك با استفاده از نمايه شانون- وينر مشخص شد و تاثير شلوغي پارك بر غناي گونه‌اي پرندگان نيز مورد آزمون قرار گرفت. رابطه مثبت معني‌داري ميان دو مشخصه مساحت پارك و غناي گونه‌اي پرندگان مشخص شد. در حالي‌كه غناي گونه‌اي با افزايش حاشيه پارك كاهش يافت. علاوه بر اين، نتايج مبين تاثير منفي شلوغي پارك‌ها بر غناي گونه‌اي بود. اين يافته‌ها مي‌تواند كاربردهايي براي جذب بيشتر پرندگان به پارك‌هاي شهري بويژه در مراحل برنامه‌ريزي، طراحي و مديريت فضاي سبزداشته باشد.

City parks play an important role in the welfare of metropolitan people. Higher species richness of birds can be considered as a reflection of the health of the park and may satisfy visitors to a higher extent being in a more natural environment. We studied the influence of area and shape of city parks on bird species richness and diversity. 13 parks from among the 35 main city parks in Isfahan were randomly selected and within each park bird species richness and abundance were quantified. 24 species of birds were identified within the studied parks. House sparrow Passer domesticus and carrion crow Corvus corone constituted 62% and 21% of the observed species respectively and were observed in all the studied parks. Barn swallows Hirundo rustica (4.2%); Raven Corvus corax (3.6%), laughing dove Streptopelia senegalensis (2.2%) and Magpie Pica pica (1.8%) were also relatively abundant. We also examined the effect of park crowdedness on bird species richness. A significant positive association between bird species richness and area of the parks was obtained, while the relationship of the park edge with bird species richness was significantly negative. ‏‏ The impact of disturbance on bird species richness was significantly negative. These findings have management implications for attracting more bird species to city park particularly at the planning stage.