تكنولوژي و تغييرات فرهنگي ديني

Technology and religious - cultural changes

اين مقاله ميزان تغييرات صورت گرفته در حوزه ديني و مراسم و رفتار ديني را در دوره جديد و با تاكيد بر نقش و اثرگذاري تكنولوژي چون اتومبيل مورد تحليل قرار مي‏دهد. افراد جامعه ايراني تجربه خاص ديني به لحاظ ذهني و عيني در سطح مناسك و مراسم ديني دارند كه حاصل اموخته ها و رفتار انها مي باشد. تغييرات ايجاد شده در اين تجربه طي يك دوره تاريخي بيشتر نشان داده مي شود. در اينكه تغييرات چه ماهيتي دارند و چگونه صورت مي گيرند, توافق نظري وجود ندارد. يكي از راههاي دست يابي به معناي نسبتا نزديك به يكديگر, تمركز بر نقش تكنولوزي بر رفتار و مناسك ديني است. بدين لحاظ مي توان مدعي شد بخشي ار تغييرات در اثر نفوذ تكنولوژي بر جامعه ديني و به خصوص مراسم فهميده مي شود. به نظر مي رسد زندگي ديني و مراسم مذهبي بيش از گذشته در معرض نفوذ تكنولوزي و عوامل متفاوت ان قرار گرفته است. مطالعه رابطه بين تكنولوژي و مراسم مذهبي از منظر مطالعات فرهنگي نيز مهم است . سوال ان است كه چگونه مراسم ديني با ورود تكنولوژي دچار تغييرات و دگرگوني هاي متعددي شده است؟ اين سوال به سوالهاي ديگري قابل تقسيم است. ايا تكنولوژي مدرن مي تواند با نمادهاي مذهبي گذشته مراسم همذات پنداري نمايد و قادر باشد به عنوان يك محصول .مدرن جانشين يك محصول فرهنگي و ديني قرار بگيرد؟ آيا تكنولوژي (با استفاده از علايم و نمادهاي ديني در قالب شعارها و تصاوير) مي تواند در خدمت دين قرار گرفته و شيي چون ماشين جايگزين ديگر ابژه هاي ديگر شود؟ به نظر مي رسد يك ابزار تكنولوژيكي مثل اتومبيل در عين حال كه كاركرد اقتصادي دارد مي تواند به گونه اي موقتي با توجه به زمينه ها و ظرفيتهاي متفاوت ان، كاركرد ديني نيز بيابد. به عبارتي توجه به وجه نمادين و توليد معناي جديد به لحاظ قرار گرفتن در فضاي ديني مي تواند برخي از محصولات و كالاهاي عادي را به سوژه هاي نمادين تبديل سازد. در بيان رابطه بين تكنولوژي و تغييرات ديني، ضمن اهميت دادن به مشاهده مشاركتي، از عكس برداري و نشانه شناسي تصويري استفاده شده است. با فراهم نمودن تصاوير متعدد و تحليل نشانه شناسي از شيي مادي مثل اتومبيل و استفاده از آن به عنوان نماد و نشانه ديني به تحليل پرداخته شده است. در اين راستا شعارهاي ديني (و احتمالا تبليغاتي) بر روي اتومبيل به عنوان ابژه اي مادي كه ظرفيت جانشيني نماد مذهبي در مراسم را دارا مي باشد، مورد توجه بوده است. جمع آوري داده ها و مشاهدات انجام شده در سطح شهر تهران, مصرف نمادين از اتومبيل و انبوه مصداقهاي آن در مراسم ديني نشان مي دهند كه اگرچه اتومبيل ساخته طراحان، توليدكنندگان و دست اندركاران تكنولوزي مدرن مي باشد، اما به سبب كاركرد هاي متفاوتي كه در حين مراسم ديني پيدا مي كند مي‏تواند موجب تقويت يك تجربه ديني جديد و ايجاد حس زيباشناختي در مراسم نيز شود.

In this article we have tried to talk about cultural and religious changes which made by using the new technologies in the modern time. On the other hand, it can be seen that using the new technology such as automobile in the religious ceremonies is caused some changes in religious behaviors in Iran. It is the writerʹs main claim, which is based on our late experiences during in the two decades of religious ceremonies in Iran. These ceremonies are somehow different by the previous ones because of using the new technologies. Most of the Iranian people have gained objective and subjective experiences from these religious ceremonies, which are understood when looking at these changes. There is no doubt in how these changes are made, however technology has a main role in religious behaviors. In this article, we have tried to show the interaction between technology and religious changes in Iran as a religious society. In other words, we can follow the changes by taking a great look at technology. Therefore, we can raise our questions as follow: how have religious ceremonies changed with the influence of technology (riding a car and using cultural symbols in a slogan from and pictures) ? The method, which I have used to gather and analyze the data, is semiology: taking the pictures, observing the society, and analyzing the symbols and signs, which are related to the social and cultural facts in the society. The data gathering and studies was done in Tehran in a two decades period. The results show that: although automobile is a modern technical object, but it also has a symbolic and aesthetic role in religious ceremonies. It has presented the religious ideas instead of animal (camel and horse) .