تداخل معنايي واژگان مترادف در ادبيات جاهلي و واژگان قرآن

ترادف يك پديده مشترك ميان زبانهاي ‌مختلف است. زبان‌شناسان دنيا نظرات گوناگوني درباره‌ي آن داشته‌اند. از اين رو، اين بحث ابتدا در ميان زبان‌شناسان عربي بررسي و سپس درباره‌ي گستره ي آن در قرآن كريم بحث مي‌شود. پديده ترادف موافقان و مخالفاني دارد كه هركدام دلايل خاص خود را دارند و سبب پيدايش اين اختلاف، نبودن تعريفي جامع و مانع از ترادف بوده است. از طرف ديگر واژگان عربي در قرآن به واسطه بافت و سياق آيات، تحولات معنايي گسترده‌اي پيدا كرده است. اين نوشتار با پژوهش در معاني برخي از واژه‌هاي ‌مترادف در قرآن، درصدد است تداخل معنايي واژه‌هاي ‌مربوطه را به جاي ترادف كامل مطرح نمايد كه همين امر موجب توليد و تكثير معنايي شده است. به عنوان مثال خوف و خشيت تداخل معنايي دارند ولي به سبب تغاير مفهومي نمي‌توانند كاملاً عين هم باشند اما در انسانهايي نظير انبياي الهي كه مظهر تجلي صفات پروردگارند، خوف و خشيت مصداقاً در آنان به وحدت مي رسد.از دستاوردهاي تداخل معنايي، پيدايش شبكه‌هاي ‌معنايي واژگان در قرآن است كه مجموعه‌هاي ‌سازمان دار با در هم پيوستگي بسيار از آن حاصل مي آيد. اين شبكه‌هاي ‌معنايي معارف نهفته در آيات را روشن كرده و انديشه نظام دار بودن آن معارف را تقويت مي‌كند.

Synonymy is a common phenomenon among different languages. The linguists of the world have had various views about it. Thus, first this issue is put to survey among Arabic linguists and then its scope in the Holy Qur’an is discussed. The phenomenon of synonymy has its proponents and opponents, each having their own reasons. This disagreement stems from the lack of a comprehensive and exclusive definition of synonymy. On the other hand, the Arabic vocabulary in the Qur’an has undergone extensive developments because of the context of the verses. Searching into the meanings of some synonymous words in the Qur’an, this writing seeks to bring up the semantic intermingling of the related words in place of synonymy, which in turn has caused the semantic reproduction. For example, khawf (fear) and khashiyat (awe) are semantically intermingled but due to their conceptual contrast, they cannot be quite the same; but, in human beings such as the Divine Prophets, who are manifestations of Divine Attributes, khawf and khashiyat are united in terms of applicability. Appearance of the semantic networks of vocabulary in the Qur’an is the result of semantic intermingling, which brings forth organized sets with high interdependence. These semantic networks clarify the doctrines (ma‘arif) hidden in the verses and reinforce the idea of these doctrines as being highly organized.