شاخصه هاي نظريه هاي تفسير اجتهادي مفسّران اماميه بررسي موردي مفسّران حوزه متقدم بغداد و معاصر ايراني نجف و قم

مباني، منابع، روش و قلمرو، اركان اصلي يك نظريه تفسيري به شمار مي آيد و اكتشاف آن، روش و منابع خاصي دارد و بهترين روش براي كشف نظريه تفسيري يك مكتب توجه به عملكرد تفسيري مفسّران آن است. اجتهادي و اثري دو روش تفسيري اماميه است و هر يك مباني و طرفداراني دارد. موضوع اين پژوهه اكتشاف و تحليل مولفه هاي اساسي نظريه هاي تفسيري مفسّران اجتهادي اماميه از دو حوزه كهن بغداد و معاصرِ نجف و قم است كه با رهيافتي نظريه پژوهي تاليف شده است. نخستين بار مفسّران كهن اماميه در حوزه بغداد با تكيه بر اجتهاد و نقل معتبر، نظريه تفسير اجتهادي اين مكتب را طراحي كرده اند كه در آثار تفسيري آنان نُمود يافته است؛ هر چند روند تدوين اين نظريه تدريجي بوده است لكن از وحدت مباني در ادوار مختلف تاريخي برخوردار بوده و در دوره معاصر به مرحله تثبيت رسيده است. مفسران اجتهادي معاصر ايراني اماميه از دو حوزه نجف و قم، در برخي از مولفه ها همانند قلمرو تفسير، اندكي با يك‌ديگر اختلاف دارند لكن در مولفه هاي مباني، منابع و روش، وحدت نظر دارند.

Principles, sources, methods, and realms are considered as the main constituents of an exegetical theory; its exploration has specific methods and resources, and the best approach for exploring the exegetical theory of a school of thought is paying attention to the exegetical function of its interpreters. Ijtahadi (jurisprudential) and athari (narrational) are two exegetical methods of Imamiyya, each of which has its principles and advocates. Authored with a theory-studies approach, this research seeks to explore and analyze the basic components of the exegetical theories of Imamiyya’s jurisprudential interpreters from the two early Baghdad and contemporary Najaf and Qum Islamic seminaries (hawzas). Primarily, the early Imami interpreters in Baghdad hawza outlined the jurisprudential exegesis theory of this school with reference to legal reasoning (ijtihad) and reliable traditions, which is represented in their exegetical works. Although the formulation process of this theory has been gradual, it has enjoyed a unity of principles throughout different historical periods, reaching an established stage in the contemporary era. The contemporary Iranian Imami jurisprudential interpreters from the two hawzas of Qum and Najaf slightly disagree on some components such as the realm of interpretation, but agree on the components of principles, sources, and methods.