نقش اسماي و صفات خداوند در مراتب معنايي وعد و وعيدهاي الهي

از روش هاي بيان افعال خداوند در قرآن، تعليل نمودن هر يك از آن ها به اسماي و صفات الهي است. وعد و وعيد به عنوان فعلي از افعال خداوند، نيز از اين امر مستثنا نيست. بنابر آيات قرآن اسماي و صفات خداوند در صدور وعد و وعيد نسبت به انسان نقش اساسي دارد، گاهي اين امر مستقيماً صورت مي گيرد، يعني به همراه وعد و وعيد اسم يا صفتي از پروردگار بيان مي گردد و گاهي از مضمون آياتِ وعد و وعيد، مفهوم صفات الهي در بيان مفسران آمده است. اين پژوهش در پي دست يابي به اين پرسش است كه آيا مضامين وعد و وعيد از مجراي صفات پروردگار داراي مراتب معنايي متفاوتي در انسان ها است؟ اين مقاله درصدد است كه يك يا دو اسم خاص را در مراتب مختلف وعد و وعيد مربوط به انسان ها بررسي كند، به عنوان مثال: ارتباط دو اسم «غفور، رحيم» در مراتب گوناگون انساني براي رسيدن به كمال نقش مهمي دارد، زيرا هر كدام از آنان بهره متفاوتي از اين دو اسم مي برند. از اين رو، نام هاي ديگر خداوند نظير: خالق، فاطر، رازق، مصور و ... نمي توانند جانشين اين دو اسم گردند، چون معناي بسط و كمال وجود در واژه رحمت به طور كامل وجود دارد. بنابراين، پيامبران بهره بالاتري از اين دو اسم نسبت به ديگران دارند. (اعراف/23). در مرتبه بعد، مومنان و مجاهداني هستند كه به رحمت الهي اميدوارند و خداوند نيز لغزش هاي احـتمالي آنـ ها را مي بخشايد و آنها را غريق رحمت و مغفرت خويش مي گرداند. (بقره/2/218). در مرتبه ديگر، گنه كاراني كه متنبه شده و به سوي خدا توبه كردند نيز از رحمت و مغفرت او به ميزان ظرفيت خويش برخوردار مي شوند. (آل عمران/86-89). در مرتبه ديگر، رحمت الهي در مورد گنه كاراني كه در گناه خويش باقي ماندند به گونه اي است كه فرصت توبه براي آنان باقي مانده استو دچار عذاب استيصال نمي شوند. (كهف/57و58).

Among the ways of stating Godʹs actions in the Quran is the causal inference (talil) of any one of them by Divine names and attributes. Promise and threat as Godʹs actions is not an exception in this regard. According to the verses of the Quran, Divine names and attributes have a basic role in issuing promise and threat for human beings. Sometimes, it is done directly, that is to say, it is stated along with the promise and threat of a name or an attribute of God, and sometimes, the concept of Divine attributes is implied from the content of the verses of promise and threats in interpretersʹ statements. This research is intended to find an answer to the question as to whether the content of promise and threat through Godʹs attributes contains different semantic degrees in human beings. The present article seeks to examine one or two proper names in different degrees of promise and threat in relation to human beings; for instance: the relation of the two names "The Forgiving, The Merciful" in various human degrees has a significant role in achieving perfection, since each one of them enjoys differently from these two names. Thus, other names of God, such as: The Creator, The Originator, The Sustainer, The Form-giver, etc. cannot substitute these two names, as the concept of expansion and perfection fully exists in the word Mercy. Therefore, the Prophets have a higher enjoyment of Divine Mercy than others (Q. 7: 23). On the next level (degree) are the believers and strivers (mujahids) who are hopeful of Divine Mercy and Forgiveness, and God, in turn, forgives their probable blunders and submerge them in His Mercy and Forgiveness (Q. 2: 218). On another level, the sinners who have awakened and repented to God enjoy from his Mercy and Forgiveness according to their capacity (Q. 2: 86-89). Yet on another level, Divine Mercy toward the sinners who have persisted in their sinfulness is in such a way that they still have a chance remained for them to repent and not undergo the torments of desperation (Q. 18: 57 & 58).