مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي پراكنش مكاني عنصر روي و تعيين حد بحراني آن براي سويا در شرق استان مازندران

چكيده فارسي :

در كشاورزي دقيق تعيين تغييرپذيري ويژگي هاي خاك از اهميت والايي برخوردار مي باشد. به منظور دستيابي به عملكرد بيشتر با مديريت بهتر، دانش كاملي از ويژگي هاي فيزيكوشيميايي خاك و حد بحراني عناصر غذايي در مزارع لازم مي باشد. در همين راستا، زمين آمار يكي از روش هايي است كه امروزه در جهت بررسي تغييرپذيري مكاني ويژگي هاي خاك بكار مي رود. در اين مطالعه 188 نمونه خاك سطحي از مزارع شرق استان مازندران در سال 1387 جمع‌آوري شد. مقادير pH، كربن آلي، كربنات كلسيم معادل، فسفر قابل جذب، پتاسيم قابل جذب، عناصر ريزمغذي (آهن، منگنز، روي و مس) قابل عصاره گيري با DTPA و بافت خاك نمونه ها اندازه‌گيري گرديد. همبستگي مكاني متغير روي و بهترين مدل برازش داده شده (مدل گوسي) بوسيله واريوگرام مشخص و دامنه موثر براي اين متغير40 كيلومتر بدست آمد. به منظور تعيين نقشه پراكنش اين متغير، روش‌هاي درون‌يابي كريجينگ، عكس ‌فاصله وزني و اسپلاين مورد استفاده قرار گرفتند. همچنين دقت اين روش ها از طريق معيارهاي آماري دقت (MAE)، انحراف (MBE) و ريشه ميانگين مربعات خطا (RMSE) محاسبه گرديد. جهت تعيين حد بحراني روي در خاك براي گياه سويا (Glycine max L.)، يك آزمايش گلداني با نمونه هاي خاك جمع آوري شده از 29 مزرعه (از بين 188 مزرعه مورد مطالعه) كه حاوي غلظت‌هاي متفاوتي از اين عنصر بودند، اجرا شد. اين آزمايش در مركز تحقيقات كشاورزي استان مازندران به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار (174 گلدان 5 كيلوگرمي) انجام شد. فاكتور اول شامل 29 نوع خاك و فاكتور دوم شامل دو سطح روي (0 و 10 ميلي گرم بر كيلوگرم خاك) بود. پس از برداشت و تعيين عملكرد نسبي، حد بحراني روي در خاك براي دست يابي به 95 درصد حداكثر عملكرد نسبي با استفاده از روش تصويري كيت- نلسون برابر40/1 ميلي گرم بر كيلوگرم خاك بدست آمد. با تعيين حد بحراني اين عنصر در خاك‌هاي زراعي منطقه و استفاده از نقشه احتمال آن با روش كريجينگ شاخص مشخص شد كه حدود 80 درصد از اراضي منطقه دچار كمبود روي هستند.