تعيين الگوهاي رفتار اقليم در مناطق مختلف ايران بر اساس تحليل طيفي و خوشه‌بندي مقادير حدّي بارش و دما

The Identification of Climatic Patterns of Iran Based on Spectral Analysis and Clustering of Precipitation and Temperature Extreme Values

رويدادهاي آب‎وهوايي حدّي، پديده‌هايي هستند كه از نظر فراواني، كمياب و درجه‎شدّت بالا دارند و در هنگام وقوع آنها، بوم سامانه و ساكنان منطقه به‎دشواري مي‌توانند خود را با تغييرات ايجادشده تطبيق دهند. از آنجاكه بستر رخداد رويدادهاي آب‎وهوايي حدّي، شرايط دمايي و بارش‌هاي حدّياست؛بنابراين،بررسي داده‌هاي اقليمي حدّيدر اين مورد ضروري به نظر مي‎رسد. يكي از مباحث مهم در شناخت رفتار اقليمي مناطق مختلف، تعيين مناطق هم‎رفتار اقليمي است. منطقه‌بندي اقليمي مناطق مختلف بر اساس داده‌هاي حدّي اقليمي، مي‌تواند به تصميم‎گيرندگان و برنامه‌ريزاندر امر مديريت بحران‌هاي ناشي از رويدادهاي آب‎وهوايي حدّي ياري رسانده و همچنين به درك بيشتر شيوه‎ي رفتار مناطق مختلف در شرايط حدّي كمك كند. در اين مقاله با استفاده از روش تحليل طيفي و خوشه‌بندي، يك منطقه‌بندي اقليمي براي 65 ايستگاه سينوپتيك سازمان هواشناسي كشور ارايه شده است. نشانك‌هاي اقليمي مورد استفاده، شامل حدّاكثر بارش 24 ساعته‎ي ماهانه، دماي بيشينه و كمينه‎ي ماهانه و همچنين سري زماني داده‌هاي اقليمي مربوط به دوره‎ي زماني سال‎هاي 1986 تا 2005 ميلادي هستند. به‎منظور نيل به منطقه‌بندي مناسب،نخست با استفاده از روش تحليل طيفي، مشخّصات طيف‌هاي اصلي نشانك‌هاي اقليمي، شامل دامنه و بسامد، محاسبه‎شده سپس خوشه‌بندي با استفاده از روشي قطعي (K-means) انجام پذيرفته است. نتايج به‎دست‎آمده گوياي تنوّع رفتاري مشخّصات حدّي در مناطق مختلف اقليمي است، به‎گونه‎اي كه لزوماً يك سامانه اقليمي خاص بر مناطق هم‎رفتار حاكم نيست، در اين خصوص تكينه بودن رفتاري ايستگاه‌هاي رامسر و كنارك چابهار جالب توجّه است.