تحليل جايگاه شهر و زيبايي در هنر اسلامي

Analysis of city and beauty position in Islamic Art

هنر اسلامي براي «شهر» و «زيبايي» جايگاه ويژه‌اي را تبيين نموده، كه به علّت عدم تبيين انديشه‌هاي درست و ناب اسلام، اين جايگاه با مسايل و مشكلات فراواني رو به رو شده است. لذا ضرورت دارد كه از منظر هنر اسلامي جايگاه اين دو تحليل و بازنگري شود. در عصر حاضر، دامنه شهر و شهرنشيني همه بخش‌هاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و كالبدي را در بر گرفته است. از منظر دين مبين اسلام، از همان ابتداي ظهور اسلام، شهر داراي جايگاه ويژه?اي بوده، تا جايي كه حتّي آن را به عنوان مكاني مقدّس در نظر گرفته است. چنين انديشه‌اي در باره شهر در قاموس هيچ مكتبي ديده نشده است. بر اين اساس، فرض اين است كه هنر اسلامي، جايگاه ويژه‌اي را براي زيبايي در شهر مدّ نظر قرار داده و به اين سوال هم پاسخ داده شده كه در ديدگاه اسلام، جايگاه زيبايي در تفكّر حاكم بر مكتب شهرسازي و روابط اجتماعي آن‌ها در جايي به نام شهر چگونه تعريف شده است. در هنر اسلامي محوريّت شهر به پديد‌آورنده آن يعني انسان و ساكنان آن تعريف شده و در نخستين گام براي تعريف شهر از ساير مكان‌هاي جمعيّتي به عوامل اجتماعي مانند امنيّت، رفاه و فراواني و از منظر كالبدي عواملي مانند نظم، زيبايي، تقارن، تباين، استحكام توجّه كرده است. عتاب خداوند متعال مبني بر اين كه چه كسي زيبايي‌هاي جهان هستي را براي بندگان حرام كرده و تاكيد بر اين كه اين زيبايي‌ها براي افراد با ايمان در زندگي همين دنيا آفريده شده، به عنوان يك اصل مهم و اساسي شهرسازي است. با پذيرش اين اصل، لازم است زيبايي در همه ابعاد اجتماعي و كالبدي محور شهرسازي قرار گيرد.