جايگاه مضموني و زيبا شناسي شعر در نگاره هاي خمسه شاه تهماسبي

the role of meaning astheticism of poetry in paintings of the khamsah of shah tahmaseb

از آنجايي كه ادبيات در شكل گيري فرهنگ اسلامي ايران نقش اصلي و عمده داشته است، با نگاهي به جايگاه ادبيات در هنرهاي سنتي ميتوان به نحوي به ارتباط اين هنرها با ويژگيهاي فرهنگي پي برد. ادبيات ايران به ويژه شعر فارسي علاه بر ويژگي روايي بودنش، همواره وسيلهاي براي مفاهيم حكمي و عرفاني بوده است. تاثير مستقيم شعر و ادبيات فارسي بر نگارگري به عنوان يكي از هنرهاي اصيل ايراني، در تمام ادوار تاريخي و به ويژه در اوج درخشش اين هنر در دورهي صفوي ديده ميشود. در اين دوره چون دورههاي پيش از آن، نگارگري علاوه بر ترسيم وقايع داستانها و توضيح متون منظوم، رسالت نشان دادن اسرار منعقد در اشعار و متون را با استفاده از نمادها بر عهده داشته است. در دورهي صفويه چندين نسخهي ادبي منظوم به دستور پادشاهان صفوي مصور گرديده است. در اين ميان خمسهي شاه تهماسبي كه از آثار نفيس و نادر دورهي حاكميت شاه تهماسب است، از ارزش هنري بالايي برخوردار است. اين نسخه نگارههايي بسيار زيبا و با شكوه دارد كه سبك مكتب تبريز به كار رفته در آنها به خوبي توانسته است خيال انگيزي شعر نظامي را به نمايش بگذارد. اين نسخه به خط محمود نيشابوري و داراي 14 نگاره است و در تدوين آن مهمترين هنرمندان دوران، از جمله سلطان محمد و آقا ميرك، ميرزا علي تبريزي و مير سيد علي نقش داشتهاند. اين نسخهي نفيس و ارزشمند هم اكنون در موزهي بريتانيا نگهداري ميشود.