بررسي بيماري هلندي در اقتصاد ايران: تاثيرگذاري رابطه ي مبادله بر ساختار سرمايه گذاري

Examination of Dutch Disease in Iranian Economy with Emphasis on Impact of Terms of Trade on Investment Structure

يكي از ويژگي هاي اقتصادهاي نفتي وجود بيماري هلندي در اين اقتصادها است. با افزايش قيمت نفت و درآمدهاي نفتي، ثروت يك كشور افزايش مي يابد، افزايش ثروت موجب تقويت و رشد بخش غيرقابل مبادله ي اقتصاد و تضعيف بخش قابل مبادله ي اقتصاد مي شود. در اين حالت، فعاليت هايي از قبيل بخش خدمات و ساختمان رشد مي كنند و در عوض فعاليت هايي مانند بخش صنعت دچار ركود مي گردند، در اين زمان بيماري هلندي اتفاق مي افتد. هدف اصلي اين پژوهش بررسي بيماري هلندي در اقتصاد ايران با ملاحظه ي سرمايه گذاري قابل مبادله و غير قابل مبادله است. براي اين منظور از تكنيك همجمعي براي دوره ي زماني 86-1350 استفاده شده است. براي رسيدن به اين هدف ابتدا تابع سرمايه گذاري بر اساس نظريه هاي متعارف سرمايه گذاري و همچنين با ملاحظه ي مكانيزم تاثير گذاري رابطه ي مبادله بر سرمايه گذاري تصريح گرديد. به منظور برآورد الگوي تصريح شده از روش جوهانسن- جوسليوس استفاده شد. بردارهاي همجمعي برآورد شده نشان دهنده ي تاثير مثبت توليد ناخالص داخلي و سطح عمومي قيمت ها و تاثير منفي نرخ بهره بر سرمايه گذاري هر دو بخش بود. از طرفي ديگر، تاثير گذاري رابطه ي مبادله بر سرمايه گذاري بخش قابل مبادله و غير قابل مبادله متفاوت بود، به طوري كه رابطه ي مبادله بر سرمايه گذاري بخش قابل مبادله تاثير منفي و بر سرمايه گذاري بخش غير قابل مبادله تاثير مثبت داشت. به عبارتي ديگر، نتيجه بررسي حاكي از تاييد وجود بيماري هلندي در اقتصاد ايران بود.

Volatility of terms of trade has particular features in oil exporting countries. A large part of the variability of the terms of trade is associated with extreme movements in oil prices. In this paper we study Dutch Disease in Iranian economy with emphasis on impact of terms of trade on tradeable and non-tradeable investment by cointegration technique in period (1971-2003). First, we consider Corden and Neary theory about Dutch Disease. Second, we derived the investment function according present value criteria, accelerator principle and neoclassical theory of investment. This model included of GDP, CPI, rate of interest and terms of trade. Third, we estimated this model by Johnsen-Juselius cointegration technique. We find a long run relationship among these variables. Our results verified existence of Dutch Disease in Iranian economy.