درآمدي بر جايگاه اخلاق در ازدواج و حقوق خانواده

در طول تاريخ، نهاد خانواده با فراز و نشيبهاي متعددي همراه و با ناهنجاريها و مشكلات عديده‌اي به ويژه در بُعد تربيتي و اخلاقي دست به گريبان بوده است. اوج بي‌ساماني اخلاقي و تربيتي در اين كانون، به مقاطع زماني قبل از اسلام (دوران جاهليت) بر مي‌گردد. هرچند در قرون معاصر نيز اين نهاد مقدس دستخوش تغييرات تكان دهنده‌اي شده است كه خاستگاه آن در حوزه اخلاق قابل جستجو است. در اين مقاله به بررسي بعد اخلاقي حقوق و تكاليف خانواده در اسلام پرداخته شده است. در اين راستا، ديدگاه اسلام نسبت به الگوهاي غيراخلاقي ازدواج و خانواده در قبل از اسلام و دوران معاصر تبيين گشته و حقوق و تكاليف حاكم بر خانواده اسلامي با تاكيد بر مقاصد اخلاقي معرفي شده است و اين مطلب به اثبات مي‌رسد كه علي‌رغم وجود برخي از شبهات، ظهور اخلاق و آميختگي آن با قوانين و مقررات خانواده، در حقيقت ضامن اجرايي آن به شمار مي‌رود و عناصر موجود در خانواده با وجود اين دسته از حقوق و تكاليف اخلاق‌محورانه، به استحكام اين كانون مقدس مي‌پردازند. به همين منظور به برخي از احكام فقهي و حقوقي از قبيل حقوق و تكاليف والدين و فرزندان و روابط حاكم بر زن و شوهر در خانواده با رويكرد اخلاقي پرداخته شده است.

Throughout history, family institution has undergone various vicissitudes and confronted numerous anomalies and difficulties, especially in educational and moral dimensions. The pinnacle of moral and educational unruliness in this institution is traced back to the pre-Islamic era (pagan period). Nevertheless, in contemporary era, this sacred institution has undergone shocking alterations, which is traceable in morality realm. This article addresses the moral dimension of family rights and responsibilities in Islam. In this respect, the Islamic viewpoint concerning immoral patterns of marriage and family in pre-Islamic and contemporary eras is explicated and the rights and duties governing the Islamic family are introduced with an emphasis on ethical purposes. It is, furthermore, proved that despite the existence of some misconceptions, the establishment of morality and its mingling with family rules and regulations is in fact regarded as a guarantee for its execution and with the help of such morally-oriented rights and duties, the family members may consolidate this sacred institution. To this end, some of the legal and judicial rulings such as the rights and duties of parents and children and the relationship governing spouses in the family are dealt with via a moral approach.