بررسي كيفي بذر دارمازو (Quercus infectoria Oliv.) در توده هاي جنگلي دست-نخورده و گلازني‌شده بانه

يكي از عمده ترين استفاده هاي انجام شده در زاگرس شمالي گلازني و استفاده از شاخ و برگ درختان بلوط براي تغذيه دام است. اين امر موجب ايجاد تغييرات عمده اي در ساختار و وضعيت ظاهري اين جنگلها شده‌است و در برخي نقاط مانند بخش آلوت، از توابع شهرستان بانه آينده اين جنگلها را با خطر مواجه ساخته‌است. با توجه به مشكل فوق و عدم استقرار زادآوري دانه زاد در اين جنگلها، ويژگيهاي كيفي بذر دارمازو كه يكي از گونه هاي اصلي اين رويشگاه هاست، در توده هاي دست نخورده و گلازني شده سه رويشگاه بِلَكه (Blake)، ميريوسف (Mir-Yousef) و قوله شير(Ghole-Shir) مورد بررسي قرار گرفت. دركل از تعداد 60 درخت، 6000 دانه بذر جمع آوري گرديد. ميزان رطوبت اوليه بذر در توده هاي دست نخورده به‌مقدار جزيي بيشتر از توده هاي گلازني‌شده‌است، اما اختلاف معني داري بين آنها وجود ندارد. در رابطه با آلودگي بذرها به آفات بذرخوار، اختلاف شديدي بين توده هاي گلازني شده و توده دست نخورده «بِلَكه» وجود دارد، اما در دو رويشگاه ديگر با وجودي كه ميزان بذرها آلوده به بذرخوار در توده‌هاي دست نخورده بيشتر است، اما اختلاف آنها معني دار نمي باشد. وزن هزاردانه بذر در توده هاي دست‌نخورده به‌طور معني‌داري بيشتر از توده هاي گلازني شده‌است كه عمده ترين دليل آن مي تواند فرصت بيشتر درختان موجود در توده هاي دست‌نخورده براي ذخيره مواد غذايي در لپه هاي بذر باشد. بين درصد جوانه زني بذرها توده هاي دست نخورده و گلازني شده اختلاف معني داري وجود ندارد. مقايسه ميانگين ها به‌روش دانكن نشان داد رويشگاه «بِلَكه» با دارا بودن بيشترين مقدار درصد جوانه زني (8/96 درصد) در گروه اول قرار گرفته و دو رويشگاه «قوله شير» و «ميريوسف» به‌ترتيب با 9/90 و 8/88 درصد در يك دسته قرار گرفتند. از نظر شاخص جوانه زني بين توده ها اختلاف وجود نداشته و مقايسه ميانگين دانكن نيز نشان داد كه هر سه رويشگاه در يك دسته قرار مي گيرند. مقدار شاخص جوانه زني به‌ترتيب در رويشگاههاي «ميريوسف»، «بِلَكه» و «قوله شير» معادل 2/13، 8/12 و 4/12 محاسبه گرديد.

Due to encroachment and intense utilization, natural ecosystems of Zagros lost their normal trend and have converted to fragile and sensitive ecosystems. There are dense human populations that live in these forests which are depended on these forest resources. One of the most important utilizations in northern Zagros is Galazani (pruning) and using of oak limbs as fodder. This kind of use leads to prominent changes in forest structure and its physiognomy in some region (for example Alot in Kurdistan province) which can be a hazard for forest sustainability. Regarding to this problem and having no regeneration from seed, qualitative characteristics of Gall oak acorns, that is one of the most prominent species in these forests, was investigated in three untouched and pruned sites. Totally 60 Gall-oak trees (10 trees per site) and 6000 acorns (100 acorns per tree) were collected. Primary moisture of acorns in untouched sites was a little more than in pruned sites but there was no significant difference between them. The weevil Curculio gladium and Balaninus gladium were the insect species that predated the acorns collected from our sites. There were significant difference (in level of 95%) in the infestation rate among untouched and pruned sites of Blake, however in Ghole-shir and Mir-Yousef sites were no significant differences between insect-infested acorns. The weight of thousand acorns was significantly more in untouched sites; probably because of having more time to storing enough nutrients in their cotyledons. Germination percent and germination index data were analyzed by simple One Way ANOVA, and their averages were compared by Duncan test. There were no significant differences between germination percent of untouched and pruned sites. Comparing means indicate that, Blake site with 96.75 germination percent was placed in group A, Ghole-shir and Mir-Yousef sites were placed in group B with 90.78 and 88.75 germination percent, respectively. Germination index of untouched and pruned sites had no significant differences and in Duncan grouping they placed in one group. The values for germination index in Mir-Yousef, Blake and Ghole-shir sites were 13.18, 12.83 and 12.36, respectively.