رخساره‌هاي كانه‌دار كانسار سرب- نقره (روي) خانجار، در توالي كربناته كرتاسه بالايي ايران مركزي، جنوب دامغان

Ore Facies of Khanjar Pb– Ag (Zn) Carbonate– Hosted Deposit ,Upper Cretaceous Sequence in Central Iran, South Damghan, Iran

كانسار سرب- نقره (روي ) خانجار (رشم) در جنوب دامغان، يكي از كانسارهاي لايه‌كران (استراتاباند) توالي كربناتي كرتاسه بالايي در ايران مركزي است. ماده معدني در اين كانسار با دو ژيومتري رخنمون دارد : 1- عدسي‌هايي از ماده معدني كه همخوان با لايه‌بندي است و ماده معدني در آن با بافت لامينه و به‌صورت دانه پراكنده در متن ميكريت مشاهده مي‌شود. ماده معدني با اين ژيومتري در سه افق در رخساره‌هاي كانه‌دار سنگ‌آهك ريفي قرار دارد. بيشترين فعاليت‌هاي معدني در افق I كه در قاعده واحد K2b قرار دارد، صورت گرفته است. 2- انباشتي از مواد معدني كه فضاي خالي و شكستگي‌ها و گسل‌ها را پر كرده است. شكستگي‌ها در طول روند خود در بخش‌هايي غني از ماده معدني هستند كه رخساره‌هاي كانه‌دار را قطع كرده‌انــد. در كانسار خانجار، سه رخساره كانه‌دار تشخيص داده شده است : 1) رخساره آهك سيليسي كه كانه‌هاي اصلي آن گالن، اسفالريت و پيريت است. كالكوپيريت به مقدار جزيي در اين رخساره مشــاهده مي‌شود. 2) رخساره مولوسكا، اكينودرم وكستون با مقدار كم كانــه‌هاي گالن و اسفالريت. 3) رخساره سنگ‌آهك روديست‌دار با مقدار زياد كانه گالن. به‌طور عمده پركننــده فضاي خالــي بوده و اندازه بلورها از متوسط تا درشت تغيير مي‌كند. كاني‌شنـاسـي و همبود(پاراژنز) كانـه‌اي در هر دو نوع عدسي شكل و پركننده فضاي خالي مشابه هم بوده و شامل گالن، اسفالريت، پيريت،كالكوپيريت، تترايدريت و باريت است. مقدار نقره در كانسار خانجار بالا (يك كيلو گرم در تن در كنسانتره ماده معدني) است و كاني حامل آن تترايدريت است. مطالعه ميكروترمومتري و تعيين درجه شوري سيال‌هاي كانه‌ساز در ادخال‌هاي دو فازه مايع وگاز موجود در دولوميت زين اسبي و اسفالريت نشانگر آن است كه ميانگين درجه حرارت 5 ± 195 و شوري سيال‌ها از 18 تا 23 درصد معادل درصد وزني كلريد سديم (NaCl) تغيير مي‌كند. مشاهدات صحرايي، ژيومتري، بافت ماده معدني، ژيوشيمي، مطالعه ميانبارهاي سيال و همبود كانه‌ها، حاكي از آن است كه كانسار خانجار يك ذخيره MVT است كه تشكيل و تمركز آن از مرحله دياژنتيك تا اپي ژنتيك صورت گرفته است.