تركيب‌پذيري صفات فيزيولوژيك در گندم نان تحت تنش خشكي

Combining ability of physiological traits in bread wheat under drought stress

به منظور مقايسه نحوه توارث، تركيب‌پذيري، هتروزيس و عمل ژن‌ها در كنترل ژنتيكي صفات سطح برگ پرچم، محتوي نسبي آب برگ و سرعت پرشدن دانه در ارقام گندم نان تحت شرايط تنش خشكي، مطالعه‌اي بر روي 8 رقم با استفاده از روش دوم در مدل ثابت گريفينگ صورت گرفت. ميانگين مربعات قابليت تركيب‌پذيري عمومي براي تمامي صفات و ميانگين مربعات قابليت تركيب‌پذيري خصوصي نيز براي تمامي صفات به جز محتوي نسبي آب برگ معني‌دار بود كه مبين اهميت هر دو اثرات افزايشي و غالبيت ژن‌ها در توارث اين صفات در شرايط تنش مي‌باشد. نسبت ميانگين مربعات GCA به ميانگين مربعات SCA‌ براي هيچكدام از صفات معني‌دار نبود. نتايج اين مطالعه نشان داد كه اثرات غيرافزايشي ژن‌ها براي تمامي صفات از اهميت بيشتري نسبت به اثرات افزايشي برخوردار مي‌باشد. از نتايج اين تحقيق مي‌توان دريافت كه بهبود ژنتيكي صفات سطح برگ پرچم، محتوي نسبي آب برگ و سرعت پرشدن دانه در شرايط تنش با انتخاب از بين بهترين تلاقي‌ها در نسل‌هاي مقدماتي بازده ژنتيكي پاييني خواهد داشت. بنابراين، بهتر است اين انتخاب تا نسل‌هاي پيشرفته و افزايش توارث‌پذيري اين صفات به تعويق افتد.

In order to compare of inheritance, combining ability, heterosis and genes action in the genetic control of flag leaf area, leaf relative water content and grain filling rate in bread wheat cultivars under drought stress conditions, a study was conducted on eight cultivars using method 2 in fixed model of Griffing. General combining ability and specific combining ability mean of squares were highly significant for all the traits with the exception of specific combining ability mean of squares for leaf relative water content that designated importance of both additive and dominance gene effects in inheritance of traits studied in drought stress conditions. The general combining ability mean of square/specific combining ability mean of square ratio was not significant for all the traits. The results of this study showed that non-additive genetic effects were found to be more important than additive effects in genetic control of all the traits. In conclusion, genetic improvement of flag leaf area, leaf relative water content and grain filling rate in drought stress conditions at early generations will have low genetic gain. Therefore, selection for improvement of these traits is better that delayed until advanced generations and increase of its heritability.