كاني شناسي و ژيوشيمي عناصر نادر خاكي در كانسار روي- سرب- مس (نقره) گميش تپه، جنوب‌غرب زنجان

كانسار روي- سرب- مس (نقره) گميش¬تپه در 90 كيلومتري جنوب‌غرب زنجان و در بخش شمال‌غربي زون اروميه- دختر قرار دارد. رخنمون¬هاي سنگي منطقه معدني را توالي‌هاي آتشفشاني- رسوبي و رسوبي اليگوميوسن و مجموعه ولكانو- پلوتونيكي پليوسن (دايك‌هاي با تركيب آندزيت پورفيري، توده نيمه¬عميق داسيتي و ولكانيك‌هاي ريوداسيتي) تشكيل مي¬دهند. از دگرساني¬هاي موجود در كانسار مي¬توان به دگرساني¬هاي سيليسي،‌ سيليسي- سولفيدي، سريسيتي، كربناتي، آرژيليكي و پروپيليتي اشاره كرد. كانه¬زايي اصلي در كانسار گميش¬تپه، به‌صورت رگه¬اي و در امتداد گسلي نرمال با روند شمال‌شرقي- جنوب¬غربي و شيب تقريباً قائم در سنگ‌هاي ميزبان¬ چون كريستال‌ليتيك‌توف داسيتي، گنبد نيمه¬عميق داسيتي، خصوصاً توف ريوليتي رخ داده است. پاراژنز كاني‌شناسي در رگه‌هاي كانه¬دار از پيريت، آرسنوپيريت، كالكوپيريت، بورنيت، اسفالريت فقير از آهن، گالن، تتراهدريت و اسپكيولاريت تشكيل شده است كه كاني¬هايي مانند كوارتز، كلسيت، كلريت و كاني¬هاي رسي، آنها را همراهي مي¬كنند. براساس نتايج آناليزهاي شيميايي، ميانگين عيار عناصر از رگه¬هاي كانه¬دار، شامل 6% روي؛ 4% سرب؛ 2% مس و ppm 88 نقره است. همچنين، الگوي توزيع عناصر نادر خاكي نمونه‌هاي دگرسان‌شده توده نيمه¬عميق داسيتي (پليوسن) و توف ريوليتي (اليگوميوسن) در مقايسه با نمونه‌هاي سالم، از عناصر LREE غني¬شدگي دارند، در صورتي ¬كه HREE¬ رفتارهاي متفاوتي نشان مي‌دهند. بي‌هنجاري منفي Eu در الگوهاي بهنجار شده كندريتي سنگ¬هاي فوق، در ارتباط با افزايش نسبت سنگ/سيال و تجزيه پلاژيوكلازهايي است كه از Eu نسبتاً غني هستند. الگوي عناصر نادر خاكي توف سيلتي (كمرپايين ماده معدني) در مقايسه با سنگ ديواره رگه¬هاي كانه¬دار، غني¬شدگي از همه ‌REE و بي‌هنجاري مثبت از Eu نشان مي¬دهد. اما در نمونه¬هاي كانسنگي، نسبت LREE¬ به HREE و ميزان Eu در مقايسه با توف ريوليتي (ميزبان رگه¬هاي معدني) و توف سيلتي، غني¬شدگي بيشتري نشان مي¬دهند كه علت آن، تأثير سيالات ماگمايي- گرمابي غني از كلر است كه سبب دگرساني‌ در طول زون كانه¬زايي، تهي‌شدگي از LREE و Euدر سنگ¬هاي ميزبان و سرانجام، تمركز و حمل اين عناصر در سيال كانه‌ساز شده است.

Gomish-Tappeh Zn-Pb-Cu (Ag) deposit is located 90 km southwest of Zanjan, in northwestern part of Urumieh-Dokhtar volcano-plutonic zone. Exposed rocks at the area include Oligo-Miocene volcano-sedimentary and sedimentary sequences as well as Pliocene volcano-plutonic sequence (andesite porphyry dykes, dacitic subvolcanic dome and rhyodacitic volcanics). Alteration in the deposit developed as silicic, silicic-sulfidic, sericitic, carbonate, argillic and propylitic. Main mineralization at the Gomish-Tappeh deposit is observed as veins occurring in a steeply-deeping normal fault defined by an NE-SW trend in host rocks such as dacitic crystal litic tuff, dacitic subvolcanic dome, specifically the rhyolitic tuff. Paragenetic minerals in the ore veins consist of pyrite, arsenopyrite, chalcopyrite, bornite, low-Fe sphalerite, galena, tetrahedrite and specularite. Gangue minerals accompanying the ores include quartz, calcite, chlorite, sericite and clay minerals. Based on geochemical data, average grades for samples from the ore veins at the Gomish-Tappeh deposit are: 4% Pb, 6% Zn, 2% Cu and 88 ppm Ag. Moreover, REE distribution patterns for altered samples of the dacitic subvolcanic dome and acidic tuff when campared with fresh samples, show enrichment in LREE, while HREE demonstrate various bahaviours. The negative Eu anomaly in chondrite-normalized REE patterns for these rocks is related to the increase in fluid/rock ratio and destruction of those grains of plagioclase enriched in Eu. REE distribution patterns for the silty tuff (footwall to the ore) campared with acidic tuff represent enrichment in all REE as well as positive Eu anomalies. However, the ore samples indicate more enrichment in LREE/HREE ratios and higher Eu contents when campared with wallrock of the ore veins (silty tuff). This is due to the influence of chloric magmatic-hydrothermal fluids that caused alteration along the ore zone, releasing LREE and Eu from the host rocks and finally, concentrating and transporting these elements in the ore fluid.