بررسي تنوع ژنتيكي لينه هاي F3 حاصل از تلاقي دو رقم آذر 2 × 87-Zhong 291 با استفاده از صفات زراعي و مورفولوژيكي در شرايط ديم

Genetic variation of wheat F3 lines produced by Azar2 × 87-Zhong291 cultivars using agro-morphological traits under rain-fed condition

به منظور بررسي تنوع ژنتيكي جمعيت در حال تفرق (F3-Plants) به دست آمده از تلاقي رقم آذر2 با رقم 87-Zhong291 از نظر صفات زراعي و ظاهري، آزمايش آگمنت با 374 لينه F3 و چهار رقم شاهد طرح ريزي شد. از چهار رقم با نام هاي آذر2، 87-Zhong291، Kharchia و Superseri?2 به عنوان ارقام شاهد در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 7 تكرار استفاده گرديد. عمل آبياري فقط يك بار براي سبز شدن انجام گرفت و تا زمان برداشت شرايط ديم ( عدم آبياري) اعمال گرديد. در طول فصل رشدي و پس از برداشت صفات زراعي نظير مدت زمان كاشت تا ظهور سنبله بر حسب روز، ارتفاع بوته، طول پدانكل، طول سنبله اصلي، وزن سنبله اصلي، تعداد سنبلچه در سنبله اصلي، تعداد دانه هاي سنبله اصلي، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيكي، عملكرد دانه و شاخص برداشت يادداشت برداري و اندازه گيري شدند. پس از تصحيح داده ها، اطلاعات مربوط به هر صفت با استفاده از شاخص هاي مختلف آماري جمع بندي شده و وجود تنوع در اين جمعيت از نظر صفات مورد بررسي به اثبات رسيد. بيشترين انحراف معيار مربوط به صفت ارتفاع بوته و كمترين آن مربوط به شاخص برداشت مشاهده گرديد. براي بررسي رابطه خطي بين صفات از روش محاسبه همبستگي پيرسون استفاده گرديد. از طريق ضريب همبستگي اهميت صفت طول پدانكل در مناطق ديم مشخص گرديد، وليكن هيچ رابطه اي بين طول ريشك و وزن سنبله اصلي مشاهده نشد. براي حذف اثر صفات غير موثر يا كم تاثير در مدل رگرسيوني بر روي صفت عملكرد دانه از رگرسيون گام به گام استفاده گرديد و مشخص شد كه 98 درصد تغييرات و تنوع موجود بين ژنوتيپ ها از نظر عملكرد دانه در اثر تنوع هاي حاصل از صفات وزن سنبله اصلي، شاخص برداشت و عملكرد بيولوژيكي مي باشد. تجزيه به عامل ها جهت اختصاص و گروه بندي صفات به عوامل مختلف براساس مقادير ضرايب عاملي حاصل از چرخش عامل ها به روش وريماكس انجام گرفت و چهار عامل براي توجيه تنوع شناسايي شدند. در نهايت با توجه به تنوع بالاي جمعيت مورد ارزيابي و امكان استخراج لينه هاي با خصوصيات مطلوب براي كشت در مناطق ديم، پيشنهاد گرديد تا رسيدن به خلوص مديريت اين جمعيت ادامه يابد.

In order to evaluation of genetic variation in segregating population, 374 F3-Plants (lines) were planted in augmented design with four check varieties (Azar-2, 87-Zhong291, Kharchia and Superseri?2). These check varieties planted in Randomly Complete Block Design with 7 replications. For germination of seeds, the farm was irrigated just one time. During and at the end of growth season we measured some agronomic and morphological characters such as seed yield and it’s component, plant height, day to flowering, peduncle length, awn length, harvest index, biological yield and etc. After adjusting the data, some statistical indices were calculated. The results of analysis showed the diversity between experimental materials. Standard deviation of plant height was the highest and for harvest index was less. In order to evaluation of correlation between traits, Pearson correlations were calculated that the importance of peduncle length was cleared. But awn length and spike weight didn’t show any correlation. For deletion of non-efficient or less-efficient traits on seed yield, stepwise regression was used and concluded that 98% of variation between genotypes were caused by three characters (spike weight, harvest index and biological yield). For decreasing of variables and better conclusion, Factor analysis was used that four factors were identified. Finally, because of high variation in analyzed population and high potential of the population for line selection, to reaching maximum purity, management of the population was recommended.