اثر جدايهها و غلظتهاي اسپور بر شدت بيماري برق‌زدگي در دو ژنوتيپ نخود زراعي (Cicer arietinum L.)

Impact of pathotypes and spore concentrations on Ascochyta blight incidence in two chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes

بيماري برق زدگي مخرب‌ترين بيماري گياه نخود در مناطق غرب آسيا و شمال آفريقا است. به منظور مطالعه واكنش نخود در برابر بيمارگر عامل برق زدگي، اين تحقيق در سال 1386 در مركز بين المللي تحقيقات كشاورزي در مناطق خشك (ايكاردا) انجام شد. در اين بررسي اثر چهار پاتوتيپ بيماري در سه ميزان غلظت (103×2، 104×2 و 105×2 اسپور در ميلي ليتر) از لحاظ درجه بيماري و درصد آلودگي برگ در دو ژنوتيپ نخود (رقم محلّي بيونيج و لاين ICC12004 )، به دو روش سيستماتيك و گنبدك (mini-dome) مورد مطالعه قرار گرفت. اين تحقيق به صورت دو آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با 3 تكرار به اجرا درآمد. نتايج آزمايش‌ها حاكي از وجود اختلاف معنيدار بين ژنوتيپها، جدايهها و غلظتهاي اسپور از لحاظ شدّت بيماري و درصد آلودگي برگ بود و واريانت مربوط به پاتوتيپ IV بيشترين ميزان بيماريزايي را در هر دو ژنوتيپ ايجاد كرد. نظر به پايين بودن نسبي ضريب تغييرات در آزمايش دوم، بالاتر بودن دقّت در آزمايش گنبدك مورد تاييد قرار گرفت. بين درجه بيماري و درصد آلودگي برگ، همبستگي بالا و معني داري وجود داشت. با توجه به نمرههاي بيماري 4 و 5/3 كه براي رقم بيونيج در فشار زادمايه 103?2 اسپور در ميلي ليتر به دست آمدند، چنين ميتوان استنباط كرد كه در اين رقم، برخي ژنهاي كوچك اثر براي مقاومت به برق زدگي وجود دارند. تفكيك مجموع مربعات غلظت اسپور به اجزاي خطّي و درجه دوّم نشان داد كه با افزايش غلظت اسپور، شدت بيماري برق زدگي به صورت خطّي و معني دار بالا مي رود. هر دو ژنوتيپ نسبت به پاتوتيپ IV حساس و در برابر ساير جدايهها، ICC12004 مقاوم و بيونيج حساس بود. از بين سه غلظت اسپور، غلظت 105?2 اسپور در ميلي ليتر بيشترين تمايز را بين دو ژنوتيپ آزمايشي ايجاد كرد.