گزارش گونه جديدي از زنگ Carex براي ميكوبيوتاي ايران

REPORTING A NEW SPECIES OF CAREX RUST IN IRAN

اعضاي تيره Cyperaceae يكي از شايع‌ترين ميزبانان زنگ‌هاي جنس Puccinia محسوب مي‌شوند. در ايران تاكنون 7 گونه از جنس Puccinia روي اعضا تيره فوق گزارش شده‌اند. از بين اين گونه‌ها 4 گونه روي اعضاي جنس Carex شناسايي شده‌اند. در اين گزارش گونه ديگري از جنس Puccinia روي گياه ميزبان Carex orbicularis subsp. kotschyana (Boiss. & Hohenacker) Kukkonen از ناحيه البرز مركزي گزارش مي‌شود. نمونه بررسي شده داراي مشخصاتي به شرح زير بود: اوردينيوم‌ها در سطح زيرين برگ روي لكه‌هاي زرد رنگ به شكل كم و بيش نواري در رديف‌هاي چند‌تايي و به دنبال هم تشكيل شده بودند. اوردينيوم‌ها مستطيلي يا كشيده بوده و به رنگ قهوه اي روشن ديده شدند. اوردينيوسپورها تقريباً كروي، بيضوي يا واژ تخم مرغي، با ديواره خاردار به رنگ زرد مايل به قهوه‌اي بودند. خارهاي ظريف در سطح اسپور با فاصله 3-2 ميكرومتر از يكديگر قرار داشتند. ضخامت ديواره اوردينيوسپورها 5/2-5/1 ميكرومتر اندازه‌گيري شد. اين اسپورها داراي 4-3 منفذ تندشي بودند. ابعاد اوردينيوسپورها 5/27-20 × (5/32-)30-5/22 ميكرومتر و ميانگين ابعاد آنها 24 × 27 ميكرومتر اندازه‌گيري شدند. تليومها نيمه فشرده و اندكي برآمده بودند. اين سورها به رنگ قهوه اي مايل به سياه بوده و در سطح زيرين برگ به اشكال مستطيلي يا كشيده غالباً در نوارهاي كوتاه روي لكه‌هاي زرد رنگ تشكيل شده بودند. تليوسپورها غالبا گرزي شكل بودند. سلول فوقاني در تليوسپورها معمولاً پهن‌تر و كوتاه‌تر از سلول تحتاني بود. اين اسپورها در راس غالباً گرد يا پخ و كند بودند. به ندرت تليوسپورها با راس مخروطي نيز در نمونه بررسي شده ديده شد. ديواره تليوسپورها صاف بلوطي روشن و در طرفين 5/2-5/1 ميكرومتر و در راس 5/12-6 ميكرومتر ضخامت داشت. ابعاد تليوسپورها 5/22-15 × 60-5/37 ميكرومتر و ميانگين ابعاد آنها 5/19 × 50 ميكرومتر اندازه‌گيري شدند. دنباله تليوسپورها پايا و حداكثر هم اندازه طول اسپورها بودند (شكل 1). بر اساس منابع در دسترس (ABBASI, M. et al. 2000. Rostaniha 1: 23-41) اين گونه با هيچ‌يك از گونه‌هاي گزارش شده روي Carex در داخل كشور مطابقت نداشت. بررسي‌هاي بيشتر مشخص نمود كه ويژگي‌هاي نمونه بررسي شده با مشخصات ارايه شده براي گونه Puccinia urticata F. Kern توسط تسوتكو (ZWETKO, P. 1993. Bibliotheca Mycologica, 153, 222 p.) تطابق كامل دارد. لذا نمونه مورد بررسي تحت گونه فوق شناسايي گرديد. اين گونه براي ميكوبيوتاي زنگ‌هاي ايران تازگي دارد. به علاوه گياه C. orbicularis subsp. kotschyana نيز ميزبان جديد براي P. urticata محسوب مي‌شود. نمونه بررسي شده: روي subsp. kotschyana Carex orbicularis، البرز مركزي، جاده كرج به چالوس، يك كيلومتر بعد از تونل كندوان، اطراف جاده، ارتفاع: 2380 متر، 26/5/1372، مهرداد عباسي، جمشيد فاتحي و اليور فويتزيك (IRAN 15212 F)، II+III.

Members of Cyperacea family are among the common host species of rust fungi. To our knowledge, till now seven Puccinia species have been recorded on cyperaceous plants in Iran. Of these, four species were known on Carex. In present report, other rust species are reported on Carex orbicularis subsp. kotschyana (Boiss. & Hohenacker) Kukkonen. This report is based on infected specimen collected from Central Alborz. The studied specimen had the following features: Uredinia hypophyllous, arranged in row, minute, ellipsoid or oblong, light brown, on chlorotic stripes; urediniospores subglobose, ellipsoid or obovoid, 22.5-30(-32.5) x 20-27.5 µm, walls yellowish brown, echinulate, 1.5-2.5 µm thick, germ pores 3-4 equatorial. Telia hypophyllous, oblong, on short chlorotic stripes, semi-compact blackish brown; teliospores mostly clavate rounded or truncate at apex, rarely acuminate, constricted at septum, narrow at the base, 37.5-60 x 15-22.5 µm, walls light chestnut brown, 1.5-2.5 µm thick at sides, 6-12.5 µm at the apex; pedicels persistent, about the same length as spores (Fig 1). These features were not compatible with previously reported rust species on Carex spp., from Iran (ABBASI, M. et al. 2000. Rostaniha 1: 23-41). However, the characteristics were well fitted with description of Puccinia urticata F. Kern, written by Zwetko (ZWETKO, P. 1993. Bibliotheca Mycologica 153, 222 p). This is the first report of P. urticata from Iran. Moreover, C. orbicularis subsp. kotschyana is a new host for this fungus. Material examined On Carex orbicularis subsp. kotschyana, Central Alborz, Karaj-Chalus road, 1 km N of Kandevan pass, 2380 m, 17.Aug.1993, M. Abbasi, J. Fatehi and O. Foitzik (IRAN 15212 F), II+III.