مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تغييرات مكاني تبخير از تشت و مقايسه آن با مدل هاي برآورد تبخير در ايران

چكيده فارسي :

تبخير به عنوان پارامتري اساسي در تحقيقات كشاورزي، هيدرولوژي و حفاظت آب و خاك از اهميت خاصي برخوردار است. در اين مطالعه با استفاده از اطلاعات 61 ايستگاه هواشناسي در سطح كشور، مقادير تبخير ماهانه از 9 روش تجربي و نظري برآورد شد. مقايسه تبخير برآوردي با مقادير اندازه گيري شده ي تشت تبخير كلاس A نشان داد روش ايوانف در بين روش هاي مورد مطالعه هم خواني خوبي با داده هاي اندازه گيري شده نشان داد. تبخير از تشت داشت. بيشترين فراواني نسبي در روش ايوانف با پوشش حدود 56 درصد از ايستگاه ها و كمترين آن در روش مارسيانو با پوشش 6/1 درصد ايستگاه ها بود. بدين ترتيب، روش ايوانف دقت لازم در پيش بيني تبخير در نواحي مختلف ايران را دارد. به منظور برآورد تبخير در نقاط فاقد اندازه گيري، پهنه بندي تبخير به عنوان يك اصل مهم در برنامه ريزي هاي كلان مدنظر قرار گرفت. براي پهنه بندي از دو روش زمين آماري كريجينگ ساده و معمولي با مدل هاي دايره اي، كروي، نمايي و گوسين استفاده شد. مقادير آماره هاي ميانگين مطلق خطا (MAE) و ميانگين اريبي خطا (MBE) از مدل هاي مختلف ميان يابي، برتري مدل دايره اي در روش كريجينگ معمولي را نشان داد. مقادير معيارهاي فوق به ترتيب برابر 54/1 و 01/0 ميلي متر در روز به دست آمد. با پهنه بندي تبخير در محيط نرم افزاري Arcview براساس مقادير تبخير تشت كلاس A و مقادير حاصل از روش ايوانف در چهار دسته تبخير، مشخص گرديد هم پوشاني مناسبي بين آن ها برقرار است. نتايج پهنه بندي نشان داد مقدار تبخير واقعي در 33/99 درصد از سطح كشور بيش از 04/4 ميلي متر در روز مي باشد و همين مقدار تبخير در 43/96 درصد از سطح كشور براساس روش ايوانف حاصل شد. در نهايت تغييرات مكاني تبخير برآوردي از روش ايوانف با روش پهنه بندي كريجينگ معمولي، براي كشور ايران قابل توصيه است.