ارزيابي كيفي و كمّي تناسب اراضي براي برنج، گندم و سيب زميني در دشت شيروان، استان ايلام

Qualitative and quantitative land suitability evaluation for rice, wheat and potato production in Shirvan plain, Ilam province

كشاورزي يكي از مهم‌ترين فعاليت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاي استفاده از سيستم طبيعي اراضي است كه اين استفاده فقط در جايي كه از نظر اقتصادي مقرون به صرفه باشد، بايد انجام گيرد و اين مهم با استفاده از ارزيابي‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاي تناسب اراضي حاصل مي‌شود. هدف از اين مطالعه تعيين تناسب كيفي و كمّي اراضي دشت شيروان در استان ايلام براي محصولات مهم منطقه شامل برنج، گندم و سيب‌زميني مي‌باشد. مراحل اجراي اين تحقيق شامل مطالعات صحرايي، آزمايشگاهي و ارزيابي اراضي است. در ارزيابي كيفي، مشخصات اقليمي، پستي و بلندي و خصوصيات خاك منطقه با نيازهاي رويشي هر محصول مقايسه و بسته به ميزان تطابق آن‌ها كلاس تناسب كيفي به روش پارامتريك (ريشه دوم) تعيين شد. مبناي ارزيابي كمّي، ميزان عملكرد در واحد سطح و پتانسيل توليد در نظر گرفته شد. نتايج ارزيابي كيفي نشان داد كه عمده واحدهاي اراضي براي محصولات برنج و سيب‌زميني داراي كلاس نامناسب و براي كشت آبي گندم داراي كلاس تناسب متوسط هستند كه اين امر عمدتاً ناشي از محدويت‌هاي پستي و بلندي و اقليمي براي برنج و سيب زميني مي باشد. مقايسه كلاس هاي كيفي و كمّي تناسب اراضي نشان مي دهد كه كلاس هاي كمّي در سطح برابر يا بالاتري نسبت به كلاس هاي كيفي قرار دارند كه اين به واسطه سطح مديريت نسبتاً بالا و شرايط اقليمي و خاكي مناسب براي كشت اين محصولات است. بر اساس نتايج ارزيابي كمّي، عمده واحد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاي اراضي قابل محاسبه براي محصولات برنج و گندم در كلاس نسبتاً مناسب (S2) و براي محصول سيب زميني در كلاس مناسب (S1) قرار مي گيرند. نتايج تناسب كمّي نشان داد كه توليد پتانسيل زمين محصول گندم بيشتر از ديگر محصولات مي باشد كه دليل آن شرايط اقليمي بسيار مناسب براي كشت اين محصول در منطقه شيروان بوده است. نتايج تناسب اقتصادي نيز نشان داد كه در همه واحدهاي اراضي كشت برنج از سودآوري بالاتري برخوردار است.

Agriculture is one of the most important activities of natural system application where must be done only in suitable areas for the economic purposes, and it will be achieved by using land suitability evaluations. The objective of this study was qualitative and quantitative land suitability evaluation of irrigated croplands for rice, wheat and potato in Shirvan plain, Ilam province. Soil survey of the field, laboratory analysis of the soil maps, qualitative and quantitative evaluation were different successive stages of research. In qualitative evaluation, climatic, topographic and soil suitability classes were determined according to the degree of the matching with plant requirements, by parametric (square root) method. Quantitative suitability was done based on observed and potential yield analysis. Results of the qualitative land evaluation showed that most of the land units were classified as unsuitable (N) for rice and potato and as moderately suitable (S2) for wheat, because of topographic and soil limitation. Qualitatively, most of the land units were classified in the same classes as, or in lower classes than Quantitative suitability classes for given crops, due to high management level at the farms and suitable climatic and soil properties. Quantitatively, most of the evaluable land units were classified as moderately suitable (S2) class for rice and wheat crops and as suitable (S1) class for potato. Results of the economic assessment showed that the rice production was the most economic land utilization type.