مقايسه مولفه هاي توليد گندم آبي نظام هاي بهره برداري دهقاني، تجاري و تعاوني توليد در استان كردستان

Comparison of the Components of Irrigated Wheat Production in Peasant, Commercial and Cooperative Farming Systems in Kurdistan Province, Iran

در اين تحقيق با هدف شناسايي نظام بهينه و پايدار بهره برداري كشاورزي، جنبه هاي كمي و كيفي سه نظام بهره برداري دهقاني، تجاري و تعاوني توليد در استان كردستان بر اساس توليد گندم آبي با هم مقايسه شدند. بدين منظور هفت فرضيه آزمون شد. هركدام از فرضيه ها جنبه هايي از كميت و كيفيت توليد اين محصول را نشان دادند. اطلاعات مورد نياز از 360 كشاورز كه در سال زراعي 84-1383 گندم آبي كشت نموده بودند و از بين تعداد كل بهره برداران ( 24859 نفر ) از طريق مصاحبه مستقيم و تكميل پرسشنامه جمع آوري گرديد. نمونه ها به روش خوشه اي چند مرحله اي و بصورت احتمالي برگزيده شدند. روايي تحقيق حاضر از طريق كارشناسان مركز تحقيقات كشاورزي استان كردستان و پايايي آن از طريق آلفاي كرونباخ ( 75/0 ) تعيين گرديد. نتايج حاصل از تحليل داده ها نشان داد كه در استان كردستان: 1) نظام بهره برداري دهقاني بطور معني داري كمترين ميزان استفاده از ادوات را به همراه دارد. 2) نظام بهره برداري دهقاني بطور معني داري كمترين ميزان مصرف كودهاي شيميايي را به همراه دارد. 3) نظام بهره برداري تعاوني توليد بطور معني داري داراي بيشترين نسبت ارزش افزوده به نيروي كار مي باشد. 4) ميزان اشتغال در نظام بهره برداري تعاوني توليد بطور معني داري كمتر از ديگر نظامها است. 5) در نظام بهره برداري تعاوني توليد، بطور معني داري بيشترين ميزان عملكرد در واحد سطح وجود دارد. 6) نظام بهره برداري تعاوني توليد بطور معني داري كمترين سازگاري را با شرايط اقتصادي و اجتماعي روستايي دارد و 7) نظام بهره برداري دهقاني بطور معني داري بيشتر از ديگر نظامها قابليت انعطاف در توليد دارد. در مجموع مي توان اينگونه بيان داشت كه بهره برداريهاي دهقاني از بعد ملاحظات زيست محيطي از پتانسيل بالايي برخوردار هستند و از نظر توليد، بهره برداريهاي تعاوني توانايي بالاتري دارند. در واقع هركدام از سيستم هاي بهره برداري كشاورزي در استان كردستان داراي اهميت هستند ولي پيشنهاد نهايي براي طراحي الگويي مناسب، اتخاذ برنامه هايي بلندمدت در مسير ايجاد تعادل مابين بهره برداريهاي دهقاني، تجاري و تعاوني است.

The present study was conducted to investigate qualitative and quantitative aspects of irrigated wheat production in three major farming systems i.e. peasant, commercial and cooperative systems in Kordestan province. Accordingly, seven basic hypotheses were tested. The data were drawn from individual interviews with 360 farmers who planted wheat in 2004-2005. The sample was selected using multistage cluster technique. The results revealed that the peasant farming systems had significantly the lowest level of soil erosion and pollution. Meanwhile, the findings indicated that employment hits lowest level in the cooperative farming systems. Additionally, labor productivity was at the highest level in the same systems. However, cooperative farming systems had the lowest level of adaptability to the socio-economic conditions. In terms of production, peasant farming systems were more flexible than other systems. In sum, peasant farming systems paid more attention to environmental concerns, while cooperative farming systems focused on the production aspects. Finally, this study recommends that in order to design an appropriate model, long term programs are needed to ensure a balance among these three farming systems.