اثر تنش كم آبي بر ويژگي هاي ريخت شناختي و كارآيي مصرف آب دو رقم سويا

Effect of Water Deficit on Morphological Traits and Water Use Efficiency of Two Soybean Cultivars

به منظور بررسي اثر محدوديت آب بر ويژگي هاي ريخت شناختي و كارآيي مصرف آب دو رقم سويا، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده در سال 1383 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تبريز انجام شد. تيمار هاي آبياري I1]، I2، I3 و I4 به ترتيب آبياري پس از 3±60، 3±80 ، 3 ±100 و 3±120 ميلي متر تبخير از تشتك تبخير كلاس [A در كرت هاي اصلي و دو رقم سويا ( هاك و زان) در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان دادند كه رقم هاك براي تكميل مراحل رشد و نمو خود به GDD (درجه روزهاي رشد) كمتري در مقايسه با رقم زان نياز دارد. گلدهي و رسيدگي براي رقم هاك حدود سه روز زودتر از رقم زان اتفاق افتاد. ميانگين تعداد شاخه هاي فرعي در بوته، ارتفاع گياه، عملكرد هاي زيستي و دانه در شرايط آبياري مطلوب (I1 ) بيشتر از آبياري هاي محدود (I2، I3 و I4) بود. با تشديد تنش كم آبي همه اين صفات كاهش نشان دادند. بالاترين شاخص برداشت در تيمار آبياري مطلوب (I1 ) به دست آمد، اما اين برتري در مقايسه با ساير سطوح آبياري از نظر آماري معني دار نبود. بنابراين، كاهش آبياري موجب بهبود كارآيي مصرف آب مي شود. با وجود اين، با تشديد تنش كم آبي، حجم آب مصرفي در هر بار آبياري افزايش و عملكرد دانه كاهش يافت. بر همين اساس به نظر مي رسد كه آبياري با حجم كمتر و زما ن هاي نزديك به هم براي توليد سويا مناسب تر است.

In order to investigate the effect of water limitation on morphological traits and water use efficiency in two soybean cultivars, a split-plot experiment was conducted in 2004 at the Research Farm of the Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Iran. Irrigation treatments ( I1, I2, I3 and I4: irrigation after 60±3, 80±3, 100±3 and 120±3 mm evaporation from class A pan, respectively) were assigned to main plots, and two soybean cultivars (Zane and Huck) were allocated to the sub plots. The results indicated that the Huck required less GDD (growing-degree days) to complete the growth and developmental stages, compared with Zane. Flowering and maturity for Huck occurred about 3 days earlier than those for Zane. The mean number of branches, plant height, biological and grain yields under well watering (I1) were higher than those under limited irrigations (I2, I3 and I4). All these traits were decreased with increasing water deficit. The highest harvest index was obtained from I1 treatment, however, this superiority was not significant statistically, when compared with other irrigation treatments. Therefore, it was concluded that water use efficiency (WUE) could be improved, with decreasing irrigation. However, the volume of water at each irrigation increased and grain yield decreased, as water deficit severed. Consequently, it seems that irrigation with low volume and short intervals might be more suitable for soybean production.