سميت تنفسي و اثر دوركنندگي اسانس مريم‌گلي كارواندري، Salvia mirzayanii، براي دو گونه‌ي (Callosobruchus maculatus (Col.: Bruchidae و( Tribolium confusum (Col.: Tenebrionidae

Fumigant toxicity and repellency effects of essential oil of Salvia mirzayanii on Callosobruchus maculatus (Col.: Bruchidae) and Tribolium confusum (Col.: Tenebrionidae)

در جستجو براي دستيابي به روشي امن و با استفاده از مواد طبيعي براي كنترل آفات انباري، اثرات حشره‌كشي و دور‌كنندگي اسانس گياه Salvia mirzayanii Rech. F. & Esfand. روي حشرات كامل يك روزه‌ي سوسك چهار‌نقطه‌اي حبوبات Callosobruchus maculatus (F.) و شپشه‌ي آرد Tribolium confusum J du Val. مورد بررسي قرار گرفت. اسانس گياه با استفاده از دستگاه كلونجر (Clevenger) به روش تقطير با آب استخراج شد. آزمايش‌ها در دماي 1 ± 27 درجه‌ي سيلسيوس و رطوبت نسبي 5 ± 65 درصد در تاريكي انجام شد. نتايج آزمايش سميت تنفسي اسانس نشان داد كه با افزايش غلظت و مدت زمان در معرض اسانس قرار گرفتن، مرگ و مير سوسك چهار‌نقطه‌اي حبوبات به‌طور معني‌داري افزايش مي‌يابد. مقدار LC50 اسانس گياه مريم‌گلي روي سوسك چهار‌نقطه‌اي حبوبات كه معادل 58/2 ميكروليتر بر ليتر هوا بود و حدود اطمينان‌هاي برآورد‌شده و نيز درصد تلفات، حاكي از حساسيت بالاي سوسك چهار‌نقطه‌اي حبوبات نسبت به شپشه‌ي آرد مي‌باشد. مقادير LT50 برآورد‌شده براي سوسك چهار‌نقطه‌اي حبوبات در غلظت‌هاي 03/37، 11/111، 14/148 و 18/185 ميكرو‌ليتر بر ليتر هوا به ترتيب 73/9، 52/8، 17/7 و 08/7 ساعت به‌دست آمد. اما در مورد شپشه‌ي آرد حتي در غلظت 70/3703 ميكروليتر بر ليتر هوا مرگ و ميري مشاهده نشد. با افزايش غلظت اسانس، درصد دوركنندگي در هر دو حشره به‌طور معني‌داري افزايش يافت. علي‌رغم اينكه اسانس مريم‌گلي كارواندري حتي در غلظت‌هاي بسيار بالا هيچ‌گونه سميت تنفسي براي شپشه‌ي آرد نداشت اما اثر دوركنندگي اسانس روي شپشه‌ي آرد بيشتر از سوسك چهار‌نقطه‌اي بود. نتايج نشان مي‌دهد كه اسانس گياه مريم‌گلي روي گونه‌هاي مورد بررسي داراي اثرات متفاوتي است.

In an attempt to find a natural and safe method for the control of stored-product pests, insecticidal activity and repellency effect of essential oil from Salvia mirzayanii Rech. F. & Esfand. were investigated against one day old adults of Callosobruchus maculatus (F.) (Col.: Bruchidae) and Tribolium confusum J du Val. (Col.: Tenebrionidae). The essential oil was obtained by hydrodistillation method, using a modified Clevenger-type apparatus. Experiments were carried out at 27 ± 1°C and 65 ± 5% R.H. in dark condition. Results of fumigant toxicity tests showed that the mortality of C. maculatus was increased significantly with increases in concentration and exposure time. LC50 value was 2.58 µL/L air for C. maculatus. Results indicated that C. maculatus was so susceptible to S. mirzayanii oil. LT50 values for C. maculatus were 9.73, 8.52, 7.17 and 7.08 h at 37.03, 111.11, 148.14 and 185.18 µL/L air, respectively. No mortality was observed on T. confusum at highest concentration (3703.70 µL/L air). Repellency was increased significantly with increases in concentration in both of species of the insects. The essential oil was significantly more repellent to T. confusum than C. maculatus. It is concluded that S. mirzayanii essential oil can be used as a safe pesticide to control stored insect pests, especially against C. maculatus.