منطق‌گرايي در امثال و حكم فارسي

Logicism in Persian Proverbs

در پژوهش حاضر با روش تحليلي تلاش شده است تا علاوه بر بررسي ميزان خردورزي ومنطق گرايي در امثال وحكم فارسي، تاثيرپذيري آنها از آموزه‌هاي علم منطق وبازتاب مفاهيم و اصول اين علم در آنها مورد بحث قرار گيرد .يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه مثل‌سازان نكته‌سنج وخردمند نسبت به اصول منطقي بي‌توجه و ناآگاه نبوده‌اند.گرچه اين آگاهي ممكن است فطري و به‌دليل تيزبيني و هوش خدادادي آنها باشد.به‌علاوه برخي از اصول منطقي به عينه يا با تغييري اندك به كتب امثال راه يافته‌اند. برخي از مثل‌ها نيز به‌نحو غيرمستقيم بر درك يك اصل منطقي توسط واضع اوليه آن دلالت مي‌كنند. نويسنده دراين مقاله به ارزش تنبهي اما غيراستدلالي بسياري از مثل‌ها واقف شده و در نتيجه بر پرهيز كاربران از اتكا به‌آنها در استدلال هاي روزمره مربوط به مباحث اجتماعي و سياسي تاكيد نموده است. تمايل واضعان امثال به صدور احكام كلي وعدم گرايش آنها به احكام جزيي و تحليل اين پديده، از يافته‌هاي ديگر اين پژوهش است. همچنين نگارنده، امثال را از منظري منطقي تقسيم‌بندي نموده كه ارزيابي آنها را آسان‌تر مي‌كند.

Attempts have been made in the present paper to analytically study the level of rationality and logicality of Persian proverbs. Moreover, the influence of teachings of logics and reflection of the concepts and principles of this discipline on Persian proverbs have been studied as well. The findings of the present paper indicate that sagacious, meticulous composers of proverbs were not unaware of or heedless to principles of logics; this awareness and insight might have been due to their Godgiven intellect though. Moreover, some principles of logic have entered the books of proverb either intact or with slight alteration. Some of the proverbs indirectly connote to the comprehension of a logical principles by their earl inventors. Much of these proverbs have some educational, but non- argumentative, values. Hence, it is suggested that the users would not use them in their daily arguments related to social and political issues. The findings of the present study indicate that the early coiners of the proverbs tried to issue general rules while avoiding particular ones. The proverbs were classified from logical point of view to make their analysis easier.