مازندران در سفرنامه ها و متون جغرافيايي عصر قاجار

Mazandaran in the travelogues and geographical texts of Qajar’s age

از آن‏جا كه تاريخ در بستر جغرافيا شكل مي گيرد، مطالعه و بررسي سفرنامه ها و متون جغرافيايي‏ به منظور فهم هرچه دقيق تر مسايل سياسي و اجتماعي‏ امري لازم و اجتناب ناپذيرمي نماياند؛ گه‏گاه اطلاعات ظريف، دقيق و جزيي بسياري درباره مسايل اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و حتي سياسي در اين دسته از آثار تاريخ نگاري يافت مي شوند كه در بسياري از منابع، كم‏ترين اطلاعي از آن ها در دست نيست. بدون ترديد، فهم دقيق مسايل سياسي و تاريخي، مستلزم شناخت اوضاع و شرايط اقليمي و جغرافيايي است. اين مقاله مي كوشد تا تصوير روشني از ناگفته هاي جغرافياي تاريخي مازندران عصر قاجار، با تكيه بر سفرنامه ها و متون جغرافيايي كه از نويسندگان خارجي باقي مانده است، ارايه دهد.

Since history takes place in geographical situations, it seems inevitable to study the travelogues and geographical texts in order to have a precise and deep understanding of social and political issues; sometimes delicate, accurate and detailed information about social, economical, cultural and even political issues are found in these chronological works that no specific information about them can be found in most of resources. There is no doubt that exact and deep understanding of political and historical issues requires the recognition and knowledge of climate and geographical conditions. This article tries to provide a clear and vivid image of untold historical geography of Mazandaran in Qajar’s age, relying on the travelogues and geographical texts of foreign authors which have been remained.