روش ها و مدل هاي تخصيص كاربرد زمين

Land Use Allocation Methods and Models

دستيابي به الگوي بهينه زيست در شهرها از اهداف برنامه ريزي شهري است. در اين راستا يكي از جنبه هاي اصلي ساخت شهرها مبتني بر برنامه هاي شهري، برنام هريزي كاربرد زمين شهري است. در برنامه ريزي كاربرد زمين شهري تمام جوانب اجتماعي، اقتصادي، محيطي زمين، مزايا و مضرات مورد بررسي قرار م يگيرند كه بر پايه دو اصل توسعه پايدار و ارتقا كيفيت زندگي در پي دستيابي به اهدافي چون: توزيع متعادل كاربردها، جلوگيري از تداخل كاربردهاي ناسازگار، تدوين معيارها و استانداردهاي كاربرد زمين و جز آن است. از دهه 1960 ميلادي، با توسعه روشهاي كمي در برنامهريزي شهري و منطقه اي، مد لهاي كاربردي تخصيص كاربرد زمين، كه هريك از رهيافت هاي نظري جداگانهاي منتج شده بودند كاربرد بسياري در حرفه برنامه ريزي شهري يافتند تا برنامه ريزان شهري با آگاهي كامل از اين مدلها و كاربرد آن بتوانند استفاده بهينه از زمين را سامان بخشند. به علت گستردگي و پيچيدگي اين مدلها به ويژه در سا لهاي اخير، مطالعات و پژوهشهاي زيادي پيرامون مد لسازي كاربرد زمين، روشن نمودن پيشينه مدلها و امكانات كاربردي آ نها با ارايه طيف گسترد هاي از رهيافت ها كه تغييرات گذشته كاربرد زمين را تحليل و تشريح كرده و تغييرات ممكن آتي را شبي هسازي م ينمايند، صورت گرفته است. در اين راستا اين نوشتار تلاش دارد، رو شها و مد لهاي مورد استفاده در تغيير و تخصيص كاربرد زمين شهري را ارايه نمايد. بنابراين در جهت دستيابي به اين هدف در ابتدا به صورت اجمالي به معرفي رو شهاي متداول در زمينه تخصيص و تغيير كاربرد زمين شهري م يپردازد و در ادامه سه گونه مدل كه به عنوان ابزاري براي درك بهتر فرايند تخصيص و تغيير كاربرد زمين شهري به كار ميروند را تا آنجا كه اين نوشتار فرصت م يدهد، معرفي م ينمايد. اين سه گونه عبارتند از: مدلهاي تخصيص كاربرد زمين، مدل هاي بهينه سازي الگوي پايدار كاربرد زمين مبتني بر اهداف چندگانه و مدلهاي تخصيص كاربرد زمين در مناطق چند مركزي. تخصيص كاربرد زمين فرايندي پويا و پيچيده است كه سيستم هاي طبيعي و انساني را به يكديگر متصل م ينمايد و تاثير مستقيم فنون بهينه سازي، مدلهاي ، Cellular Automata بر تمام فعاليت هاي انساني دارد. مهمترين مدلهاي اين دسته مدل شبيه سازي مبتني بر قوانين و مد لهاي چندكنش گر هستند. اين مدلها بر اساس اصول اقتصادي و ميان كنش فضايي عمل ميكنند. مدلهاي بهينه سازي الگوي پايدار كاربرد زمين مبتني بر اهداف چندگانه، بر پايه سطح u1578 توسعه تراكم واحد همسايگي، قيود در نظر گرفته شده توسعه درونزا و همسازي كاربرد زمين را از طريق نياز به تخصيص كاربرد زمين به شكل پيوسته و فشرده ترويج ميدهد. اين مدل تداخل اهداف توسعه فضاهاي باز، توسعه دروني و همسازي كاربرد زمين واحدهاي همسايگي و هزينه فاصله از نواحي شهري را كاهش ميدهد مدلهاي تخصيص كاربرد زمين در مناطق چند مركزي بهنگام شده ساختار مدل لاوري و پوتمن است و به جاي تخصيص اشتغال اوليه و ثانويه دسته بندي متفاوتي ارايه نموده است كه بعنوان كاربرد ويژه دسته بندي هاي مدلسازي حمل و نقل تلقي مي شوند. در اين مدل تخصيص كاربرد زمين با دسترسي به حمل و نقل همگاني در آميخته است و تركيب مدلهاي تخصيص كاربرد زمين و مد لهاي برنامه ريزي حمل و نقل براي مناطق چند مركزي صورت گرفته است.