مروري بر مناقشات نظري پيرامون امنيت و روشهاي پيشگيري از جرم

A Review of Theoretical Controversy about Security and Crime Prevention Methods

امنيت يكي از مهمترين عوامل سازنده كيفيت مطلوب در طراحي شهري است. در واقع ميتوان گفت، وجود محيطي امن براي زندگي از ضروريات و نيازهاي اصلي انسان ميباشد. احساس ناامني در محيط و نگراني هاي ناشي از مكا نهاي ناامن، ساير فعاليتهاي انساني را تحت شعاع قرار داده و امور اقتصادي و فرهنگي و اجتماعي و غيره به درستي انجام پذير نخواهد بود. امنيت به حفاظت از اشخاص و دارايي هاي آنها بر ميگردد. كمبود امنيت، احساس خطر و ترس از جرم و جنايت موجب كاهش استفاده از عرصه هاي همگاني و عدم كارايي محيط هاي شهري ميگردد. بنابراين ميتوان گفت، ايجاد احساس امنيت و ايمني لازمه موفقيت طراحي شهري ميباشد. احساس امنيت يكي از اصلي ترين عوامل پايداري فضاهاي شهري به شمار مي رود و بدون احساس امنيت هيچ فضاي شهري عرصه حضور و تعاملات اجتماعي شهروندان نخواهد بود. از اينرو دانش طراحي شهري خود را ملزم به برقراري اين كيفيت كليدي در فضاهاي شهري ميداند. همانگونه كه در مسيله بهداشت و درمان اجتماعات انساني موضوع پيشگيري از بيماريها مقدم بر درمان آنها مي باشد و اين مطلب به عنوان يك اصل ريشهاي پذيرفته شده است، در خصوص جرايم شهري نيز بدين گونه است يعني جلوگيري و پيشگيري كردن از وقوع جرايم مقدم بر تمامي اقداماتي است كه دولت و دستگاههاي قضايي و انتظامي يك كشور طي سلسله اقداماتي پر هزينه انجام ميدهند تا فرد مجرم را مجازات و تنبيه كنند. به طور كلي دو رويكرد پيشگيري از جرم در ميان نظريه پردزان رايج است. رويكرد نخست، رويكرد غيرمكاني است كه به كاهش و يا از بين بردن انگيزه هاي شخصي ارتكاب جرم از طريق آموزشهاي اخلاقي، بهبود وضعيت اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي جامعه، وضع قوانين و جريمه اشاره دارد. اين رويكرد در برخي منابع رويكرد اجتماعي نيز ناميده شده است. رويكرد ديگر رويكرد مكاني (موضعي) است كه هدف اصلي آن سخت تر كردن امكان ارتكاب جرم بوسيله كاربرد تكنيك هايي خاص در مكاني مشخص ميباشد. اين مقاله ضمن بررسي مناقشات نظري پيرامون اين دو رويكرد، اختلافات موجود بين نظريه پردازان هر رويكرد را نيز مورد بررسي قرار ميدهد. در پايان نيز به جمع بندي آراي اين نظريه پردازان پيرامون امنيت و روشهاي پيشگيري از جرم و همچنين علت اساسي اين مناقشات و اختلاف نظرها پرداخته شده است. به طور كلي با توجه به تمام نظريه پردازيهاي صورت گرفته پيرامون "ارتقاي احساس امنيت" ميتوان گفت از طريق طراحي كالبدي تا حد زيادي ميتوان جرايم را در فضاهاي شهري كاهش داد. البته در اين راستا دو نكته مهم حايز اهميت اس ت: نخست آنكه، كيفيتهاي طراحي شهري به تنهايي ظاهر و ايجاد نميشوند، بلكه اين كيفيت ها همزمان و مكمل هم بوده، روابط پيچيدهاي با هم دارند و ايجاد احساس امنيت در فضا نيازمند ارتقاي ساير كيفيتهاي طراحي شهري مانند احساس تعلق است كه حضور شهروندان را در فضا تشويق نمايد. از سوي ديگر بايد در نظر داشت كه اتخاذ روش و تكنيك مناسب براي پيشگيري از جرم به درك عميق زمينه محلي نياز دار د. در مكاني خلوت و به اصطلاح سوت و كور ممكن است ايجاد سرزندگي براي جلب افراد، نظارت طبيعي آنها و كاهش امكان وقوع جرم مفيد به نظر رسد، ولي اين سرزندگي اگر از حد خاصي تجاوز نمايد، موجب آشفتگي محيط شده و با افزايش امكان ارتكاب جرم امنيت را كاهش ميدهد.