مروري بر نظريات و گرايشات معماري منظرحياط بازمدارس

Review the Approaches of Landscape Architecture to Schoolyards

تصور غالب موجود از مدرسه، تنها كلا سهاي درس است كه در كامل ترين صورت با سال نهاي اجتماعات، آزمايشگاه و ورزشگاه تلفيق شده است. در اين تصوير فضاي باز اطراف شامل حياط و يا باغچه عموماً ناديده انگاشته و تمام توجهات معطوف به فضاي دروني است، لذا سرمايه ارزشمند پنهان در آن بالقوه باقي ميماند. در ايران نمونه مطالعات و پروژههاي كاربردي با هدف ارتقا كيفيت حياط باز مدارس در خدمت يادگيري دانش آموزان به جز چند مورد جزيي كه توسط سازمان نوسازي و تجهيز مدارس كشور انجام شده است، وجود ندارد. با توجه به خلا دانشي و حرفهاي موجود، در اين راستا از حرفه– دانش معماري منظر با استناد به توجه همه جانبهاش به ابعاد زيست محيطي، اجتماعي و زيباشناختي در امر ارتقا كيفيات محيطي فضاهاي باز ، در تبيين و استخراج رويكردها كمك گرفته خواهد شد. هدف اين تحقيق مروري بر نظريهها و رويكردهاي معماري منظر در برخورد با فضاهاي باز مدارس در جهت تقويت نقش اين فضاها در يادگيري و آموزش كودكان است. براي حصول به اين منظور در ابتدا كليه متون و ادبيات جهاني مرتبط با موضوع حياط باز مدارس و نقش معماري منظر در ارتقا كيفيت آموزشي آن بررسي شده است. نتايج اين پژوهش نشان ميدهد كه عمده رويكردها و گرايشات مطرح به دوازده دسته كلي قابل تقسيم هستند. اين رويكردها به پنج جنبه طراحي، مديريت، برنامه ريزي، كنترل و نگهداري اشاره دارند. طراحي و مديريت منظر براي كلاسهاي درس بيروني، توجه به اهميت معيارهاي كيفي از قبيل ايمني و امنيت، حس مكان و سلامتي در حياط مدارس، طراحي پايدار و سبز حياط مدارس، فرايند جامع طرح و ساخت حياط مدارس، برنامه هاي آموزشي رسمي، غيررسمي، پنهان و منطبق با فضاي حياط مدارس، يادگيري از طريق بازي و طراحي فضاهاي بازي، نمونه هاي منظرسازي شده اجرا شده حياط مدارس، حفاظت و مديريت منظر طبيعي و مصنوع حياط مدارس، مشاركت بچه ها در طرح مدارس، طرحهاي جامع منظر حياط مدارس و محوطه هاي دانشگاهي، بررسي شرايط، ويژگيها و نقش معماران منظر در ايجاد تسهيلات آموزشي و در نهايت دستورالعملها و اصول طراحي حياط بيروني مدارس در مناطق خاص، به عنوان مهمترين گرايشات و الزامات طراحي منظر حياط باز مدارس مطرحند. دربخش اول، ادبيات جهاني حول محوريت آموزش و طراحي منظر حياط مدارس مورد بررسي قرار ميگيرد. سپس بر مبناي بررسي جامعي از ادبيات و نمونه هاي اجرا شده از طرح منظر حياط مدارس به دسته بندي مهمترين رويكردها و گرايشات طراحي منظر در اين فضاها پرداخته ميشود. در انتها نيز نتيجه گيري از مطالب و يافته هاي مقاله ارايه خواهد شد.