بررسي تحمل به تنش خشكي در ژنوتيپ هاي اميد بخش گندم نان با استفاده از شاخص هاي حساسيت و تحمل به تنش

Evaluation of promising (advanced) bread wheat genotypes to drought stress by using drought tolerance and susceptibility Indices

اين آزمايش در مزرعه مركز تحقيقات كشاورزي مغان با تعداد 16 رقم و لاين پيشرفته گندم در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار و در چهار آزمايش جداگانه تنش كامل(ديم)، تنش اول فصل (قطع آبياري تا مرحله ظهور خوشه)، تنش آخر فصل (قطع آبياري بعد از ظهور خوشه) و بدون تنش(نرمال) انجام گرفت/ در طول دوره رشد صفات زراعي و صفات فيزيولوژيك مختلف اندازه‌گيري شده و سپس شاخص‌هاي مقاومت به تنش رطوبتي مورد محاسبه و تجزيه و تحليل قرار گرفتند. تجزيه واريانس ساده و مركب صفات مورد مطالعه نشان داد كه بين ژنوييپ ها تنوع ژنتيكي براي اكثر صفات وجود دارد. همچنين اثر متقابل محيط در ژنوتيپ براي اكثر صفات معني دار شد و اين نشان دهنده واكنش متفاوت ژنوتيپ ها در شرايط مختلف تنش خشكي بوده است. تجزيه واريانس ساده شاخص تحمل (TOL)1 در صفات مختلف در سه شرايط تنش در مقايسه با شرايط نرمال نشان داد كه ژنوتيپ ها واكنش هاي متفاوتي در مواجه با تنش از خود نشان داده اند. بر همين اساس شاخص هاي STI 5, 4SSI ,3MP, 2GMP, TOL محاسبه وژنوتيپ ها براساس شاخص STI درگروه هاي D, C, B, A قرار گرفتند. بر اساس اين تقسيم بندي رقم چمران و لاين N-81-16 به عنوان مناسب ترين رقم و لاين جهت كشت در شرايط نرمال و تنش هاي مختلف خشكي (تنش اول فصل، تنش آخر فصل و تنش كامل) قابل توصيه تشخيص داده شدند. رقم كوه دشت و لاين هاي N-79-10 و N-79-7 در دو شرايط مختلف تنش خشكي اول فصل و كامل در گروه C قرار گرفته و در اين شرايط تنش خشكي عملكرد قابل قبولي را از خود نشان داده اند و نسبت به اين شرايط قابل توصيه مي باشند.

In this experiment 16 advanced lines and genotypes of bread wheat were evaluated for drought resistance in Moghan agricultural center. The drought treatments consisted of four levels of: control (no drought stress), early season stress ( no irrigation before heading) and complete stress (dry farming). All agronomic and physiologic traits were recorded during the growing season and accordingly, the drought resistance indices were calculated for each genotype.The simple and compound analysis of variance showed significant differences among genotypes and their interaction with drought stress for most of the measured parameters. The analysis of variance for drought tolerance index (TOL) indicated that genotypes showed different reaction to drought stress. All genotypes were classified to four groups of A, B, C and D according to STI criteria. In this classification, the Chamran genotype along with N- 81- 16 line were recommended for cultivation in normal as well as stressed (early, late and complete drought stress ) conditions. Kohdasht genotype and lines N- 79- 10 and N- 79- 7 produced a reasonable yield at early and complete drought conditions and were classified at C group.