اثرات سطوح مختلف نيتروژن و تراكم بر ميزان توليد گل، مواد موثره و كارايي مصرف نور درگياه دارويي هميشه بهار (Calendula officinalis)

Effects of nitrogen application and plant densities on flower yield, essential oils, and radiation use efficiency of Marigold (Calendula officinalis L.)

به منظور بررسي اثرات سطوح مختلف نيتروژن و تراكم بر ميزان توليد گل ، مواد موثره و كارايي مصرف نور در گياه دارويي هميشه بهار آزمايشي طي دو سال (1384 و 1385) به صورت طرح كرت هاي خرد شده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مشهد اجرا گرديد. سطوح تيمار كود نيتروژن (فاكتور اصلي) شامل صفر، 50 ، 100 و 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و سطوح تيمار تراكم (فاكتور فرعي) شامل20، 40، 60 و 80 بوته در متر مربع و صفات مورد بررسي شامل عملكرد وزن خشك گل، ميزان عصاره و اسانس موجود در گل، و در نهايت ميزان كارايي استفاده از نور بود. نتايج حاصل از تجزيه مركب داده هاي دو سال آزمايش نشان داد كه تيمارهاي نيتروژن و تراكم، بر صفات مورد بررسي تاثير آماري معني داري داشتند. بيشترين ميزان توليد گل خشك در تيمار 150 كيلوگرم در هكتار نيتروژن به ميزان 102 گرم در متر مربع بدست آمد. كاهش ميزان نيتروژن به100 كيلوگرم در هكتار، باعث 93/16 درصد كاهش عملكرد گل خشك شده و مقدار آن به 85 گرم در متر مربع رسيد. با توجه به تاثير تيمارهاي تراكم و نيتروژن، روي عملكرد گل خشك، ميزان نهايي توليد عصاره و اسانس در واحد سطح نيزدر سطوح مختلف تراكم و نيتروژن متفاوت بود. بيشترين مقدار توليد عصاره و اسانس در واحد سطح مربوط به تيمارهاي150 كيلوگرم در هكتار نيتروژن و تراكم 80 بوته در هكتار بود. اثر تيمارهاي نيتروژن و تراكم نيز روي كارايي مصرف نور معني دار بود. در تيمار عدم مصرف كود نيتروژن، هر چه ميزان تراكم افزايش پيدا نمود، كارايي مصرف نور نيز زياد شد و از 10/1 گرم بر مگاژول در تراكم 20 بوته در متر مربع به 26/1 گرم بر مگاژول در تراكم 80 بوته در متر مربع رسيد.. در اين سطح از تيمار نيتروژن نيز با افزايش تراكم، ميزان كارايي استفاده از نور نيز افزايش پيدا نمود و از 41/1 گرم بر مگاژول در تراكم 20 بوته در متر مربع به 44/1 گرم بر مگاژول در تراكم 80 بوته در متر مربع رسيد.

Efficient use of radiation for medicinal plants production, might increase flower yield, essential oils and extract yield .A split plot design.was used in a two years (2005 and 2006) field study in Torogh region(36,10° N,59.33° E and 1300 m altitude) of Mashhad, Iran, to observe the effects of different nitrogen application and plants densities on flower dry matter production, essential oils, and radiation use efficiency in a multi-harvested Marigold (Calendula officinalis). The levels of nitrogen fertilizer were 0, 50, 100 and 150 kg ha-1 and levels of density were 20, 40, 60 and 80 plant m-2. The combined analysis results revealed significant effects of nitrogen and density levels on flower dry matter production, essential oils, and radiation use efficiency of Marigold. The highest dry flower production obtained by 150 kg ha-1 N and 80 plant m-2 plant population (102.86 g m-2). The higher flower dry matter production caused more essential oils and extract production in high nitrogen and density levels. The amount of essential oils and extract per 100g flower dry matter decreased during the flower harvesting period. The higher amount of essential oil and extract obtained at early flowering season. The essential oil and extract ranged from 0.22 to 0.12 (ml. per 100g flower dry matter) and 2.74 to 2.13 (g per 100g flower dry matter) respectively. Increase of both nitrogen and density caused higher radiation use efficiency. The most radiation use efficiency obtained at 150 kg ha-1 nitrogen and 80 Plant m-2desity treatments. In 150 kg ha-1 nitrogen treatment, increase of density levels from 20 plant m-2 to 80 Plant m-2 caused increase in radiation use efficiency from 1.41 g MJ-1 to 1.44 g MJ-1 respectively.