بررسي تغييرات ميزان بهره‌برداري از درمنه دشتي در اطراف آبشخوارها با استفاده از رگرسيون گروهي (مطالعه موردي: مرتع چاه نو، دامغان)

Evaluating of utilization gradient of Artemisia sieberi Besser. around watering points using group regression (Case study: Chahe-Nou rangeland, Damghan)

يكي از ابزارهاي مهم در بررسي تعادل دام و مرتع تعيين ميزان بهره‌برداري است. آبشخوارها به عنوان يكي از عوامل موثر در توزيع چراي دام هستند. زماني كه ساير عوامل موثر در توزيع چرا از جمله شيب، ارتفاع و معيارهاي خاك محدوديتي ايجاد نكنند، فاصله از آبشخوار ميزان بهره‌برداري از علوفه مرتع را محدود مي‌كند. در اين تحقيق با استفاده از روش تخمين نظري، درصد بهره‌برداري از گونه درمنه دشتي در فواصل مختلف از آبشخوارها تعيين و رابطه رگرسيوني ميزان بهره‌برداري از درمنه در فواصل مختلف از هر آبشخوار محاسبه شد. پيش از ورود دام، 10 زوج پلات 4 مترمربعي با استفاده از ميخ‌هاي چوبي مشخص گرديد و به طور تصادفي وزن خشك 10 پلات محاسبه شد. پس از خروج دام نيز ميزان بهره‌برداري درمنه‌ در 10 پلات مشابه ابتدا تخمين و سپس مقدار واقعي آن از طريق قطع و توزين و تفاضل مقادير اوليه و ثانويه محاسبه شد و معادله رگرسيون مناسب جهت اصلاح مقادير تخميني به دست آمد. در پايان فصل چرا، تعداد 2 ترانسكت به‌طول 7/1 كيلومتر به ‌صورت تصادفي پيرامون هر يك از آبشخوارهاي مطالعاتي مستقر گرديد؛ آنگاه به صورت سيستماتيك در فواصل 100متري هر ترانسكت با استفاده از يك پلات 4 مترمربعي، ميزان بهره‌برداري از درمنه، تخمين و با استفاده از رابطه رگرسيوني به دست آمده در مرحله قبل اصلاح شد. پس از تعيين روابط رگرسيوني ميزان بهره‌برداري در فواصل مختلف از هر يك از آبشخوارها، با استفاده از روش رگرسيون گروهي، ضرايب رگرسيوني معادلات مذكور با يكديگر مقايسه و در نهايت مدل رگرسيون نهايي ارايه شد. نتايج نشان داد ميزان بهره‌برداري به ميزان زيادي وابسته به فاصله از آبشخوار است (85/0 =2 R). همچنين با افزايش فاصله از آبشخوار از شدت بهره‌برداري گونه درمنه كاسته شد.

Determining of utilization factor is one of the most important factors which used to evaluation of equality between livestock and rangeland. Water points are one of the effective factors that effect on the grazing distribution in rangelands. While some factors such as slope, height and soil factors have no limitation, distance from watering points is limited the use of forages. In this research, the percentage of use factor of Artemisia sieberi Besser was calculated around watering points using ocular estimate method. The aptest regression equations were determined for each of watering points. Before grazing of livestock, 10 pair plots of 4m2 were established with pegs. The dry weights of forage at 10 plots were calculated randomly. After grazing, the factor of use in the other 10 plots was estimated and the real utilization of them was calculated by clipping and weighting method. The estimated and real data were used to calculate of regression equation. And the estimated data modified with it. In this stage, after grazing, two transects of 1.7 km were established around each of watering points randomly. In each of 100 m of one transect, the utilization rate of A. si. was estimated by establishing of a plot of 4 m2. All of the estimated data were modified by regression equation that calculated in previous stage. The regression coefficients of two equations were compared each other using group regression method. And final regression equation was calculated. The results show that the utilization factor of A. si, and distance from watering point have a high correlation each other (R-sq = 85%). As well as, with increasing of distance from watering point, the utilization factor decreases.